Ψυχόδραμα

Η λέξη «δράμα» σημαίνει το αποτέλεσμα της δράσης και ουσιαστικά σημαίνει πράξη έχοντας ταυτόχρονα και την έννοια της εκπλήρωσης, της πραγμάτωσης και της τέλεσης. Το Ψυχόδραμα είναι μια αναγνωρισμένη μορφή ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση διαφόρων διαταραχών και προβλημάτων όπως είναι το άγχος, η κατάθλιψη, οι εξαρτήσεις, προβλήματα σχέσεων, διαταραχές ταυτότητας κ.α. Η αποτελεσματικότητα του έχει αναγνωριστεί και για σοβαρότερες ψυχικές παθήσεις όπως είναι η ψύχωση. Αποτελεί μια ομαδική μορφή ψυχοθεραπείας και έχει δυναμικό χαρακτήρα και αυτό διότι η ομάδα, ο θεραπευόμενος και ο θεραπευτής έχουν  ενεργητικό και έντονα συμμετοχικό ρόλο κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Βασίζεται στη μεταφορά της θεατρικής τέχνης σε ένα κλινικό θεραπευτικό πλαίσιο με την καθοδήγηση του θεραπευτή. Τα μέσα που χρησιμοποιεί είναι η κίνηση, η φωνή, ο χορός, θεατρικά παιχνίδια, παίξιμο ρόλων, μάσκες, μαριονέτες αυτοσχεδιασμό, επεξεργασία κειμένων κ.α. Όπως και στην τέχνη του θεάτρου, στην ψυχοδραματική μέθοδο θεραπείας, υπάρχει μια σκηνή, ο πρωταγωνιστής (ασθενής), η ομάδα των βοηθητικών Εγώ (συμπρωταγωνιστές) ο θεραπευτής-καθοδηγητής και το κοινό. Η σκηνή παρέχει στους ασθενείς ένα πολυδιάστατο ζωτικό πλαίσιο και μεγάλες δυνατότητες κίνησης, είναι η προέκταση της  πραγματικής ζωής. Ο πρωταγωνιστής – ασθενής καλείται να ανέβει στην σκηνή και να παραστήσει τον ίδιο του τον εαυτό. Δεν παίζει κάποιο καθορισμένο ρόλο, αλλά παίζει τον εαυτό του με έναν αυθόρμητο και ελεύθερο τρόπο έκφρασης μεταφέροντας στην σκηνή τις σκέψεις του, τα συναισθήματα του, αναβιώνοντας γεγονότα ή αναλύοντας προβλήματα και καταστάσεις με έναν ακριβή τρόπο. Στην διαδικασία αυτή παίρνουν μέρος και τα βοηθητικά Εγώ, μέλη δηλαδή της ομάδας που αναπαριστούν πρόσωπα σημαντικά ή συμβολικά για τον ασθενή. Η συμβολή τους είναι τριπλή: είναι ηθοποιοί που παίζουν τους απαραίτητους ρόλους που επιθυμεί ο ασθενής, βοηθούν τον θεραπευτή διευθύνοντας τον ασθενή και παρατηρούν την αντεπίδραση. Ο θεραπευτής έχει ρόλο καθοδηγητή του παιχνιδιού, θεραπευτή και αναλυτή.Ο ρόλος του σε αντίθεση με τον ρόλο του ψυχαναλυτή, είναι περισσότερο παρεμβατικός αφού μπορεί να συμμετέχει, να αντιπαρατίθεται και να προκαλεί τον ασθενή να «ξεγυμνωθεί» επάνω στην σκηνή. Το κοινό έχει διττή λειτουργία. Άλλοτε λειτουργεί βοηθητικά ως προς τον ασθενή, απηχώντας την κοινή γνώμη και παίζοντας τον ρόλο της. (π.χ. οριοθετεί, υποδεικνύει εναλλακτικές λύσεις, απηχεί την κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά). Άλλες φορές όμως το κοινό γίνεται και το ίδιο ασθενής βλέποντας τον εαυτό του να παρουσιάζεται στην σκηνή ως ομαδικό σύνδρομο. Το ψυχόδραμα αποτελεί μια «πρόβα» της πραγματικής ζωής που αναβιώνει ή μεταφέρει στην σκηνή  τις κοινωνικές και πραγματικές συνθήκες που το άτομο καλείται να αντιμετωπίσει προετοιμάζοντας το. Αυτή η «πρόβα» βοηθά τον ασθενή να γίνει πιο διεκδικητικός στα δικαιώματα του,  πιο ευέλικτος στις συναλλαγές του με τους άλλους, να ανακαλύψει νέους τρόπους συμπεριφοράς, να βρει λύσεις στα προβλήματα του, να διερευνήσει περισσότερο τον εαυτό του και τις επιθυμίες του, να καλλιεργήσει την ευαισθησία του και να αποκτήσει γνώσεις για τους άλλους και το κοινωνικό «φέρεσθαι» , προάγοντας με αυτόν τον τρόπο την αυτοαποτελεσματικότητα του, την προσαρμογή σε νέες και άγνωστες συνθήκες, την κοινωνική ένταξη και συνολικά την αποθεραπεία.   Βασιλαδιώτη Βασιλική Ψυχολόγος