Υποκατάστατα ζάχαρης και αλατιού

Τα υποκατάστατα έχουν σκοπό την απώλεια θερμίδων ή την αντιμετώπιση διάφορων παθήσεων, όπου χρειάζεται να μην χρησιμοποιούμε ζάχαρη ή αλάτι. Σήμερα κυκλοφορούν ευρέως διάφορα υποκατάστατα. Οι γλυκαντικές ουσίες που υποκαθιστούν την ζάχαρη είναι:  

• Η ζαχαρίνη. Μια γλυκαντική ουσία με ελάχιστες θερμίδες και ένα σημαντικό πλεονέκτημα έναντι της ζάχαρης: δεν ευνοεί την τερηδόνα. Σε μεγάλες ποσότητες είναι πιθανό να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές.
• Η ασπαρτάμη. Έχει παρόμοια γεύση με την ζάχαρη και δίνει ελάχιστές θερμίδες στον οργανισμό. Η ασπαρτάμη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από άτομα με φαινυλκετονουρία (μεταβολική διαταραχή).
• Η φρουκτόζη. Βγαίνει από τα φρούτα και την χρησιμοποιούμε στην ζαχαροπλαστική για να φτιάξουμε γλυκά με λίγες θερμίδες, κατάλληλα για διαβητικούς.
• Η σορβιτόλη, η μανιτόλη και η ξυλιτόλη. Είναι ουσίες με ελάχιστη απορρόφηση από τον οργανισμό και έτσι δεν παρέχουν θερμίδες. Επίσης δεν προκαλούν τερηδόνα. Βρίσκονται σε light προϊόντα, τσίχλες και σε έτοιμα μείγματα για κέικ ενώ είναι πιθανό να προκαλέσουν διάρροια αν καταναλωθούν μεγάλες ποσότητες.

  Όλα τα παραπάνω προϊόντα θεωρούνται ασφαλή. Αν έχετε διαβήτη ή ο γιατρός σας πρότεινε να μην τρώτε ζάχαρη καλό είναι να προτιμήσετε τα υποκατάστατα αυτά. Επίσης, αν κάνετε δίαιτα και πίνετε πολλά ροφήματα, είναι χρήσιμα. Τα προϊόντα light υπόκεινται σε τεχνική επεξεργασία όπου βγάζουμε ένα μεγάλο ποσοστό του ολικού λίπους. Δεν είναι υποκατάστατα. Ο κύριος λόγος χρήσης τους είναι το αδυνάτισμα. Θα πρέπει όμως να προσέξουμε γιατί η υπερβολική χρήση τους (κατάχρηση) μπορεί να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα. Αν θέλετε να αποφύγετε πλήρως το αλάτι, χρησιμοποιήστε κάποιο υποκατάστατο που πωλείται σε φαρμακείο ή σε σούπερ μάρκετ. Μπορείτε βεβαίως να χρησιμοποιήσετε και διάφορα μπαχαρικά όπως βασιλικό, ρίγανη, θυμάρι και διάφορα άλλα μπαχαρικά που μπορεί να αντικαταστήσουν το αλάτι. Αν υπάρχει διαβήτης ή υπέρταση είναι πιθανό να σας φανούν χρήσιμα, αφού το αλάτι έχει σχέση με την αρτηριακή πίεση. Καλό θα ήταν πρώτα να ρωτήσετε τον γιατρό σας πριν χρησιμοποιήσετε υποκατάστατα αλατιού, αν σας έχουν απαγορεύσει την χρήση του. Αν υπάρχει νεφρική ανεπάρκεια θα πρέπει να αποφεύγετε τα υποκατάστατα του αλατιού, αφού περιέχουν κάλιο το οποίο δεν αποτελεί ένδειξη για την πάθηση αυτή. Αν δεν θέλετε να “φορτώνετε” τον οργανισμό σας με καφεΐνη μπορείτε να χρησιμοποιήσετε υποκατάστατα του καφέ, που είναι φυτικής προέλευσης και προέρχονται από σόγια ή κριθάρι. Βρίσκονται σε καταστήματα υγιεινής διατροφής ή σούπερ μάρκετ. Αν έχετε σκοπό να μειώσετε μόνο την καφεΐνη, πιείτε έναν καφέ που δεν περιέχει καφεΐνη. Αν έχετε έλκος, γαστρίτιδα κλπ. καλό θα ήταν να αποφεύγετε τους καφέδες, γιατί ερεθίζουν το στομάχι. Σε αυτή την περίπτωση καλό θα ήταν να δοκιμάσετε κάποιο υποκατάστατο του καφέ, για να μην σας λείπει η γεύση του. Πριν τα αγοράσετε πρέπει να ελέγξετε:  

• Ότι υπάρχουν όλα τα στοιχεί της κατασκευάστριας εταιρείας, για να μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί τους αν χρειαστεί.
• Διαβάστε τον πίνακα με τα συστατικά του προϊόντος για να δείτε αν περιέχει ή όχι συνθετικά στοιχεία ή αν είναι φυτικής προέλευσης.
• Μην παίρνετε προϊόντα που δεν γράφουν στις ετικέτες τα απαραίτητα στοιχεία.
• Να παίρνετε τα προϊόντα από γνωστά καταστήματα που εγγυώνται για την ασφάλεια των προϊόντων που αγοράζετε.
• Πάρτε την συμβουλή του γιατρού ή του διαιτολόγου σας.
• Ψάξτε στις ετικέτες για το πως κατασκευάστηκε το προϊόν που αγοράζετε.
• Να δείχνετε προτίμηση σε προϊόντα που έχουν εγκριθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες (Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης ή τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Τροφίμων).

  Τα υποκατάστατα διατροφής έχουν όλα τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία, τα ανόργανα άλατα, τις βιταμίνες και τις απαραίτητες πρωτεΐνες που χρειάζεται ο οργανισμός, ενώ δεν περιέχουν σχεδόν καθόλου λίπος. Σας κάνουν να νιώθετε κορεσμό για αρκετές ώρες και συνήθως κυκλοφορούν υπό μορφή σκόνης την οποία και διαλύετε. Αν κάνετε υπερβολική χρήση αυτών των υποκατάστατων μπορεί να μειώσει τον ρυθμό του μεταβολισμού σας και να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές. Πρέπει πάντα να ελέγχετε τα συστατικά που περιέχουν και φυσικά πάντα να συμβουλεύεστε έναν διαιτολόγο. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν διάφορα υποκατάστατα τυριού φυτικής προέλευσης που κατασκευάζονται από σόγια και θυμίζουν αρκετά την γεύση του. Φυσικά μπορείτε να ελέγξετε τις ετικέτες για να δείτε τα συστατικά. Αν φάτε κάποιο υποκατάστατο τυριού, θα έχετε πάρει λιγότερα λιπαρά αλλά είναι πιθανό να χάσετε και σε ασβέστιο, συστατικό πολύτιμο για τον οργανισμό. Καλό θα ήταν να προτιμήσετε κάποιο που έχει εμπλουτιστεί με ασβέστιο. Ακόμη, μπορεί να χρησιμοποιήστε γάλα σόγιας αν υπάρχει δυσανεξία στην λακτόζη. Όμως δεν είναι τόσο καλή πηγή πρωτεΐνης όσο το αγελαδινό γάλα. Τα υποκατάστατα του μητρικού γάλακτος φτιάχνονται από αγελαδινό γάλα και έχουν παρόμοια σύνθεση με αυτό. Κατά την γνώμη των γιατρών δεν υπάρχει καλύτερη τροφή για τα μωρά από το μητρικό γάλα, το οποίο και χρειάζεται κατά τους 6 πρώτους μήνες της ζωής τους. Αν μπορείτε να θηλάσετε δεν υπάρχει λόγος να χρησιμοποιήστε κάποιο υποκατάστατο, ενώ σε αντίθετη περίπτωση θα σας φανεί ιδιαιτέρως χρήσιμο.   Επιμέλεια άρθρου Χαλιμούρδα Ιωάννα Διαιτολόγος – Διατροφολόγος ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης