Υλικά συσκευασίας

 

Γυάλινοι περιέκτες

Το κοινό γυαλί αποτελεί το 90% της παγκόσμιας παραγωγής γυαλιού που χησιμοποιείται για την κατασκευή περιεκτών τροφίμων για τους οποίους δεν απαιτείται αυξημένη αντοχή σε διαλύματα οξέων και υψηλές θερμοκρασίες θέρμανσης. Το γυαλί δεν είναι ούτε υγρό ούτε στερεό, αλλά βρίσκεται στη λεγόμενη υαλώδη κατάσταση κατά την οποία τα δομικά του μόρια βρίσκονται σε τυχαία μη διατεταγμένη διάταξη στο χώρο, αλλά με επαρκή συνοχή μεταξύ τους ώστε το γυαλί να εμφανίζει μηχανική στερεότητα.   Το γυαλί χημικά είναι εξαιρετικά αδρανές στην επίδραση του νερού, υδατικών διαλυμάτων και οργανικών ουσιών. Τα κύρια συστατικά του που εκχυλίζονται στα τρόφιμα είναι τα οξείδια πυριτίου και νατρίου και θεωρείται απίθανο να επηρεάζουν δυσμενώς τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίμων. (π.χ οσμή, γεύση, άρωμα). Ο κίνδυνος από την μετανάστευση βαρέων μετάλλων όπως Cd και Pb είναι απομακρυσμένος διότι ο τύπος γυαλιού που χρησιμοποιείται για την κατασκευή περιεκτών σπάνια περιέχει αυτά τα δύο στοιχεία.    

Χάρτινοι περιέκτες

  Το χαρτί αποτελείται κατά βάση από φυτικές ίνες και κατασκευάζεται από ξυλοπολτό που προέρχεται κυρίως από κωνοφόρα δέντρα. Πολλοί είναι οι τύποι χαρτιού συσκευασίας. Οι κυριότεροι είναι οι εξής:         Χαρτί Kraft: Κατασκευάζεται από ξυλοπολτό μαλακού ξύλου σε διάλυμα θειίκού νατρίου και χρησιμοποιείται για κατασκευή σακιών-σάκων και ως επένδυση πτυχωτού χαρτονιού. Λευκασμένο χρησιμοποιείται για συσκευασία τροφίμων όπου απαιτείται μεγάλη αντοχή.    Λαδόχαρτo:Παράγεται με εντατικό ραφινάρισμα του ξυλοπολτού και είναι ανθεκτικό στη διαβροχή από λίπη. Είναι ημιδιαφανές και είναι κατάλληλο για συσκευασία αρτοσκευασμάτων και λιπαρών τροφίμων.    Γλασσέ: Παράγεται με εντατικό ραφινάρισμα του ξυλοπολτού και με εντατικό σιδέρωμα του χαρτιού. Είναι ανθεκτικό στη διαβροχή από λίπη και χρησιμοποιείται ως επένδυση στις σακκούλες και στα κιβώτια λόγω της μικρής διαπερατότητας του στις οσμές.    Περγαμηνός χάρτη.:Είναι χημικά κατεργασμένος ξυλοπολτός, μερικά υδρολυμένος με πυκνό θειικό οξύ. Είναι χαρτί μη τοξικό με υψηλή αντοχή όταν βραχεί. Είναι ανθεκτικό στη διαβροχή από λίπη και είναι κατάλληλο για τη συσκευασία υγρών και λιπαρών τροφίμων.   Χαρτί περιτυλίγματος. Παράγεται από κάθε είδους ξυλοπολτό. Είναι κατάλληλο ως περιτύλιγμα πολλών τροφίμων.    

Μεταλλικοί περιέκτες

  Για την κατασκευή των μεταλλικών περιεκτών χρησιμοποιούνται τέσσερα υλικά: ο χάλυβας, ο κασσίτερος, το αλουμίνιο και το χρώμιο. Ο κασσίτερος σε συνδυασμό με το χάλυβα αποτελούν το λευκοσίδηρο και ο χάλυβας με το χρώμιο αποτελούν τον επιχρωμιωμένο χάλυβα. Τρεις τύποι μεταλλικών περιεκτών υπάρχουν στο εμπόριο: οι λευκοσιδηροί, οι επιχρωμιωμένοι και οι αλουμινένιοι.    

Πλαστικά πολυμερή

  Τα πολυμερή είναι υλικά με μοναδικά χαρακτηριστικά που οφείλονται στην μεγαλομοριακή τους δομή που αποτελείται είτε από μία μακρυά αλυσίδα, είτε από ένα δίκτυο μονομερών ενώσεων που επαναλαμβάνονται. Τα πλαστικά πολυμερή διακρίνονται ανάλογα με την μοριακή τους δομή σε γραμμικά (linear), δηλαδή σε αυτά που τα μόριά τους αποτελούνται από αλυσίδες που αναπτύσσονται σε μία διάσταση και σε διασυνδεδεμένα (cross linear), σε αυτά δηλαδή που τα μόριά τους αποτελούνται από αλυσίδες που συνδέονται μεταξύ τους και αναπτύσσονται σε τρεις διαστάσεις, ώστε να σχηματίζουν στην πράξη ένα γιγάντιο μόριο.   Η κατηγορία των πολυμερών που χρησιμοποιείται για την παρασκευή πλαστικών περιεκτών είναι τα θερμοπλαστικά πολυμερή, τα οποία ανήκουν στην πρώτη ομάδα. Αυτά τα πολυμερή με την αύξηση της θερμοκρασίας βαθμιαία μαλακώνουν και τελικά τήκονται γιατί οι μοριακές τους αλυσίδες είναι σε θέση να κινούνται ελεύθερα και ανεξάρτητα η μία από την άλλη. Τα πολυμερή αυτά είναι εύπλαστα και μορφοποιούνται εύκολα είτε με χύτευση σε καλούπια, είτε με θερμή εξώθηση λόγω της απουσίας των συνδέσεων που έχουν τα διασυνδεδεμένα πολυμερή. Τα θερμοπλαστικά  είναι η σημαντικότερη κατηγορία πλαστικών και αποτελούν τα 2/3 όλων των πολυμερών που χρησιμοποιούνται σήμερα.   Τα πολυμερή της δεύτερης ομάδας ονομάζονται θερμοσκληραινόμενα, τα οποία όταν υποστούν διαδικασία μορφοποίησης δημιουργούν ένα άκαμπτο και καθορισμένο πλέγμα  και δεν είναι δυνατό να επαναμορφοποιηθούν και να επαναπλαστούν. Τα θερμοσκληραινόμενα πολυμερή δεν τήκονται αν θερμανθούν και για αυτό η σημασία τους ως υλικά συσκευασίας τροφίμων είναι μικρή.   Θανάσης Καραμπάτσος Τεχνολόγος Τροφίμων