Σύφιλη

Η σύφιλη είναι µια χρόνια συστηµατική και µολυσµατική νόσος και οφείλεται στο τρεπόνηµα το ωχρό (Treponema Pallidum) ή ωχρά σπειροχαίτη.  Έκανε αισθητή την παρουσία της πάρα πολύ παλιά και µερικοί λένε πως εµφανίστηκε µαζί µε την ανθρωπότητα. Το βακτήριο της σύφιλης Η σύφιλη εµφανίζεται λόγω της ύπαρξης της ώχρα σπειροχαίτης που έχει µορφή νηµατοειδή και µοιάζει σαν τιρµπουσόν µε µήκος 5-20µ και πάχος 0,1-0,2µ. 1,2 Το βακτηρίδιο χαρακτηρίζεται από οµοιόµορφη περιστροφική κίνηση και αποτελείται από 4- 14 απότοµες και συµµετρικές σπείρες. Ο πολλαπλασιασµός του πραγµατοποιείται µε εγκάρσια διαίρεση και ο χρόνος που απαιτείται είναι 30-33 ώρες γεγονός που αυξάνει το χρόνο επώασης σε 10-90 ηµέρες. Ο συνηθισµένος χρόνος επώασης είναι 3-5 εβδοµάδες. Η εισαγωγή του στον οργανισµό γίνεται µόνον όταν υπάρχει λύση της συνέχεια του δέρµατος, ενώ η διείσδυση του µέσω των λεµφαγγείων είναι ταχύτατη. Η ώχρα σπειροχαίτη είναι ευαίσθητη στο φως και ειδικά στην υπεριώδη ακτινοβολία, σε ξηρές συνθήκες, στα αντισηπτικά, καθώς και στα περισσότερα αντιβιοτικά, ιδίως στην πενικιλίνη, ενώ αντίθετα ανθεκτική παρουσιάζεται στο κρύο και την υγρασία. Από την άλλη πλευρά όµως το βακτηρίδιο καταστρέφεται σε θερµοκρασία 50ο C, όταν παραµένει σε αυτή µια ώρα και 20΄ στους 60ο C. Η ώχρα σπειροχαίτη, λόγω της διεισδυτικής ικανότητας της βρίσκεται σε όλα τα υγρά του σώµατος των πασχόντων, όπως το αίµα, το σάλιο, ο ιδρώτας, η λέµφος, το µητρικό γάλα, το σπερµατικό υγρό, τα κολπικά υγρά και άλλα. Επίσης µπορεί να υπάρχει σε οποιαδήποτε βλάβη που προέρχεται από την επίκτητη ή τη συγγενούς σύφιλη κυρίως όµως στο υγρό του συφιλιδικού έλκους, το χυµό των αδένων της συφιλιδικής αδενίτιδας, τον ορό των συφιλιδικών πλακών και των ποµφολύγων της συφιλιδικής πέµφιγας των νεογνών.  Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα να µεταδοθεί µέσω της σεξουαλικής πράξης, του φιλιού, του θηλασµού, της απλής σωµατικής επαφής –όπου υπάρχει λύση της συνέχειας του δέρµατος-, καθώς και µετά από χρήση µολυσµένων αντικειµένων, όπως κουτάλια, πιρουνιά, οδοντόβουρτσες, χτένες, ξυραφάκια και άλλα. Ταξινόµηση της σύφιλης Η σύφιλη κατατάσσεται σε δυο µεγάλες κατηγορίες: Ανάλογα µε τη θετικότητα των οροαντιδράσεων σε

• Προορολογική, η οποία χαρακτηρίζεται από αρνητικές οροαντιδράσεις και η διάρκειά της κυµαίνεται από 35-40 ηµέρες από την µόλυνση.
• Ορολογική, η οποία χαρακτηρίζεται από θετικές οροαντιδράσεις.

Ανάλογα µε τον τρόπο και το χρόνο της µόλυνσης, καθώς και την κλινική εικόνα -Συγγενή που εκδηλώνεται στη µητέρα και στη συνέχεια µεταδίδεται στο έµβρυο κατά τη διάρκεια της ενδοµήτριας ζωής και σε -Επίκτητη που είναι η σύφιλη που αποκτάται κατά την διάρκεια της ζωής ενός ατόµου µε οποιονδήποτε τρόπο. Αυτή υποδιαιρείται στα εξής στάδια:  

1. Πρώτο στάδιο ή πρωτόγονος σύφιλη.

Στο πρώτο αυτό στάδιο εµφανίζονται το συφιλιδικό έλκος και η σύστοιχη συφιλιδική αδενίτιδα.  Το συφιλιδικό έλκος είναι µια διάβρωση µε σχήµα στρογγυλό ή ωοειδές, µέγεθος µισό έως ένα εκατοστό, καλά περιγεγραµµένη και ερυθρή, λεία  και  καθαρή επιφάνεια. Επιπρόσθετα, η διάβρωση αυτή περιορίζεται στην επιδερµίδα, µε σκληρή και διηθηµένη βάση και είναι ανώδυνη. Αυτή δεν αιµορραγεί µε την πίεση, αλλά εξέρχεται ένα ορώδες υγρό, το οποίο είναι γεµάτο µε σπειροχαίτες. Τα χείλη του είναι διηθηµένα και επαρµένα. Το συφιλιδικό έλκος είναι µονήρης βλάβη, µπορεί όµως να εµφανιστεί και πολυάριθµο. Το µέγεθος του ξεκινάει από λίγα mm και φτάνει τα 3cm διάµετρο. Το έλκος σε ένα ποσοστό 15-30% των ασθενών µπορεί να περάσει απαρατήρητο και στη συνέχεια να επουλωθεί, χωρίς βέβαια να σηµαίνει ότι οι σπειροχαίτες δεν θα περάσουν στο αίµα, αφού αυτό πραγµατοποιείται πολύ πριν την επούλωση και την υποτιθέµενη ίαση του. Βέβαια, το συφιλιδικό έλκος µπορεί να παρακαµφτεί στην περίπτωση που ο ασθενής έχει περάσει σύφιλη στο παρελθόν λόγω της υπάρχουσας ήδη κατασταλτικής ανοσίας. Ο εντοπισµός του συφιλιδικού έλκους γίνεται στους βλεννογόνους κυρίως των γεννητικών οργάνων και ειδικότερα στον άνδρα στη βάλανο, την πόσθη, την βαλανοποσθική αύλακα, τον χαλινό και το όσχεο. Σπανιότερα µπορεί να εµφανιστεί στο σώµα του πέους ή στη βάση του ή στο εφηβαίο, ιδίως όταν χρησιµοποιηθεί προφυλακτικό. Αντίθετα,  στη  γυναίκα  παρουσιάζεται  στα  χείλη  του  αιδοίου,  στην  είσοδο  του κόλπου, τον τράχηλο της µήτρας, την κλειτορίδα και το στόµιο της ουρήθρας. Ο εντοπισµός του στον κόλπο είναι δύσκολο να εξακριβωθεί. Στην περιοχή του περινέου επίσης µπορεί να εκδηλωθεί το έλκος, το οποίο είναι επώδυνο και µοιάζει µε ραγάδα. Γενικά στη γυναίκα µπορεί να περάσει απαρατήρητο. Εξωγεννητικός εντοπισµός γίνεται στον πρωκτό, την περιπρωκτική χώρα, στα χείλη του στόµατος και στη γλώσσα και γενικά στη στοµατική κοιλότητα, στο πρόσωπο, τη θηλή του µαστού, τα δάχτυλα υπό µορφή παρωνυχίας. Το συφιλιδικό έλκος εµφανίζεται πάντα µαζί µε συφιλιδική ή σύστοιχη ή δορυφόρο λεµφαδενίτιδα. Σε διάστηµα περίπου µιας εβδοµάδας ή συγχρόνως µε την εµφάνιση του έλκους, δηµιουργείται διόγκωση των λεµφαδένων και συνοδεύεται από φλεγµονή. Η διόγκωση αυτή αντιπροσωπεύεται από ογκίδια που έχουν µεγέθους φακής έως φασολιού, είναι συνήθως ανώδυνα, µε σκληρή σύσταση και είναι ευκίνητα, αφού δεν συµφύονται µεταξύ τους ή µε το υπερκείµενο δέρµα ή τους υποκείµενους ιστούς.  Η λεµφαδενίτιδα διογκώνει τα ανάλογα λεµφαγγεία που συσχετίζονται πάντα µε τη θέση που αναπτύχτηκε το συφιλιδικό έλκος. Εποµένως, εάν το έλκος δηµιουργήθηκε στην γεννητικά όργανα, τότε θα διογκωθούν οι βουβωνικοί λεµφαδένες και  όταν είναι στο µαστό διογκώνονται οι µασχαλιαίοι και τα λοιπά. Η συφιλιδική λεµφαδενίτιδα παραµένει για αρκετό διάστηµα µετά την επούλωση του συφιλιδικού έλκους. Αν ο ασθενής δεν υποβληθεί σε θεραπεία, τότε η λεµφαδενίτιδα υποχωρεί αυτόµατα σε 1-6 εβδοµάδες.   ΙI. ∆εύτερο στάδιο ή δευτερόγονος σύφιλη. Το δεύτερο αυτό στάδιο της επίκτητης σύφιλης έχει έναρξη µετά από 6 εβδοµάδες έως 6 µήνες µετά την εµφάνιση του συφιλιδικού έλκους. Οι βλάβες του σταδίου αυτού µπορεί να αναπτυχθούν, ενώ είναι  ακόµη ενεργό το έλκος.  Ο ασθενής   εµφανίζει εξανθήµατα που συνοδεύονται από γενικά φαινόµενα, όπως αδιαθεσία, ανορεξία, απώλεια βάρους, χαµηλό πυρετό, κεφαλαλγίες, µυαλγίες, νευραλγίες, πόνους στις αρθρώσεις και τα οστά, κυνάγχη και βραγχός φωνής. Η ύπαρξη της αθρόα µικροβιαιµία έχει  σαν  αποτέλεσµα να  προκληθούν  µικροβιακές εµβολές  στα  τριχοειδή  αγγεία του δέρµατος, οι οποίες γίνονται η αιτία για την εµφάνιση των χαρακτηριστικών δερµατικών εξανθηµάτων του σταδίου αυτού. Τα εξανθήµατα αυτά είναι κηλιδώδη ή βλατιδώδη, συµµετρικά και ανώδυνα, δεν παρουσιάζουν κνησµό και υποχωρούν αυτόµατα δίχως  να  αφήνουν  ουλές  ή  µόνιµες βλάβες  παρά  µόνο  αχρωµικές  ή  µελαγχρωµατικές κηλίδες. Κατά  τη  διάρκεια  του  σταδίου  αυτού  αναπτύσσονται  στο  δέρµα  και  στους βλεννογόνους τα εξής χαρακτηριστικά εξανθήµατα:

• Συφιλιδική ροδάνθη
• Μελανοδερµίες
• Βλατιδώδη συφιλιδικά εξανθήµατα
• Συφιλιδικές πλάκες
• Συφιλιδική αλωπεκία
• Συφιλιδική παρωνυχία
• Κακοήθη σύφιλη 1,2

Όλα τα παραπάνω είναι απόρροια από την αντίδραση των ιστών στην ωχρά σπειροχαίτη που µεταφέρεται µε το αίµα ή τη λέµφο σε αυτούς. III. Τρίτο στάδιο ή τριτόγονος ή όψιµη σύφιλη. Το τρίτο στάδιο της σύφιλης ξεκινά 3-7 χρόνια µετά την µόλυνση ή και αργότερα. Έπειτα από την υποχώρηση των δερµατικών βλαβών του δεύτερου σταδίου, η περίοδος που διανύει χωρίς την ύπαρξη κλινικών συµπτωµάτων, ονοµάζεται περίοδος της «τρίτης επώασης». Εάν δεν υπάρξει θεραπεία και σε αυτό το στάδιο, τότε θα διαρκέσει όσο και η ζωή του ασθενή,  όπως  επίσης  και  οι  βλάβες  εάν  αφεθούν  χωρίς  θεραπεία,  θα  υποχωρήσουν αφήνοντας    ουλές    και    µελαγχρώσεις.    Στη    φάση    αυτή    οι    βλάβες    δεν    θεωρούνται µολυσµατικές, γιατί δεν περιέχουν την ώχρα σπειροχαίτη. Οι βλάβες διακρίνονται στις δυο παρακάτω κατηγορίες:

• ∆ερµατικές εκδηλώσεις της τριτόγονου σύφιλης
• Εκδηλώσεις της τριτόγονου σύφιλης στα όργανα και συστήµατα
• Συγγενής είναι η σύφιλη που µεταδίδεται στο έµβρυο από τη µητέρα που νοσεί µέσω του πλακούντα και αυτό έχει ως συνέπεια το βρέφος να γεννηθεί ήδη µολυσµένο από το µικρόβιο.
• Λανθάνουσα είναι η σύφιλη που δεν έχει κλινικές εκδηλώσεις και εποµένως ο ασθενής δε γνωρίζει ότι νοσεί. Και αυτή έχει υποκατηγορίες την πρώιµη και την όψιµη λανθάνουσα.

Η συγκεκριµένη περίπτωση ανακαλύπτεται τυχαία, όταν ο ασθενής υποβληθεί σε εξετάσεις αίµατος, όπως για παράδειγµα αιµοδοσία, όπου οι ορολογικές αντιδράσεις της σύφιλης είναι θετικές. Ως αποτέλεσµα της παραπάνω διαδικασίας είναι η καταστροφή του δέρµατος και όχι µόνο, αφού  µπορεί να  προσβάλλει  τα  όργανα  και  τους  ιστούς,  τα  οποία  καταστρέφει προοδευτικά. Τα συφιλιδικά κοµµιώµατα εντοπίζονται στις κνήµες, στο τριχωτό της κεφαλής, στο πρόσωπο και το στήθος. Επίσης µπορούν να σχηµατιστούν ακόµα και στα οστά. Τέλος, δερµατική εκδήλωση αποτελεί και το κυκλικό ερύθηµα του Fournier, το οποίο εµφανίζεται σπάνια και σχηµατίζει κυκλικές ερυθρές κηλίδες, διαρκεί πολύ καιρό και µετά την υποχώρησή του δεν αφήνει ουλές. Το ερύθηµα εντοπίζεται στην πλάτη, τους γλουτούς και τα άκρα. Η τριτόγονος σύφιλη ως γενικευµένη νόσος µπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε όργανο ή αγγείο ή µοίρα του νευρικού συστήµατος του ανθρώπινου σώµατος. Οι βλάβες που προκαλούνται κατά τη διάρκεια του τρίτου σταδίου δεν αποκαθίστανται µε τη θεραπεία, όπως συµβαίνει στο πρώτο ή το δεύτερο στάδιο, διότι διηθούν στους ιστούς µε συνέπεια να προκαλούνται µόνιµες αλλοιώσεις  που  µπορούν να  προκαλέσουν µέχρι και  θάνατο.  Οι συνηθέστερες εντοπίσεις είναι στο ουρογεννητικό σύστηµα, στο καρδιαγγειακό σύστηµα, νευρικό σύστηµα, στο αναπνευστικό σύστηµα, στο κινητικό σύστηµα, στους αδένες έσω έκκρισης και γενικά µπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε όργανο.   Κρυπωτός Δημήτριος Ιατρός Παθολόγος