Συνδεσμολογία

Τα οστά του ανθρώπινου σώματος συνδέονται μεταξύ τους με τις αρθρώσεις. Άρθρωση είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών. Η σύνδεση αυτή γίνεται με την παρεμβολή ενός μαλακότερου ιστού (συνήθως συνδετικού, σπανιότερα χονδρικού και ακόμα πιο σπάνια οστίτη ιστού). Στην άρθρωση άλλες φορές υπάρχει κινητικότητα μεταξύ των οστώνκαι άλλες φορές το οστά συνδέονται σταθερά μεταξύ τους με αποτέλεσμα να μην υπάρχει σχεδόν καμία κινητικότητα.   Λειτουργία   Οι αρθρώσεις συνδέουν μεταξύ τους τα οστά του ανθρώπινου σκελετού επιτρέποντας συγκεκριμένου είδους κίνηση. Οι αρθρώσεις, τα οστά και οι σκελετικοί μύες λειτουργούν σαν ένα σύστημα μοχλών με αποτέλεσμα την κίνηση του ανθρώπινου σώματος και τη θέση του στο χώρο.   Είδη αρθρώσεων   Διακρίνουμε δύο είδη αρθρώσεων: τη συνάρθρωση και τη διάρθρωση.   Συναρθρώσεις   Στη συνάρθωση ο μαλακότερος ιστός συνδέει με τέτοιο τρόπο τα οστά ώστε να μην παραμένει κενός χώρος. Με αυτό τον τρόπο η κινητικότητα της άρθρωσης λείπει τελείως ή είναι πολύ περιορισμένη. Ανάλογα με το είδος του ιστού που παρεμβάλλεται (συνδετικός, χονδρικός, οστίτης) διακρίνουμε τρεις μορφές συναρθρώσεων, τη συνδέσμωση,τη συγχόνδρωση και τη συνοστέωση.       Συνδέσμωση   Είναι η συνάρθρωση στην οποία μεταξυ των αρθρικών επιφανειών των οστών παρεμβάλλεται συνδετικός ιστός. Στη συνδέσμωση η κινητικότητα των οστών είναι πολύ περιορισμένη. Παράδειγμα συνδέσμωσης αποτελεί η κάτω κνημοπερονιαία συνδέσμωση. Παραλλαγή συνδέσμωσης αποτελούν:   Οι ραφές του κρανίου, με τις οποίες συνδέονται το οστά του θόλου του κρανίου μεταξυ τους. Η γόμφωση με την οποία συνδέονται τα δόντια με τα οστά των γνάθων       Συγχόνδρωση   Είναι η συνάρθρωση, στην οποία τα οστά ενώνονται μεταξύ τους με την παρεμβολή χονδρικού ιστού. Η κινητικότητα είναι πολύ περιορισμένη ή λείπει τελείως. Μερικές συγχονδρώσεις με την πάροδο της ηλικίας γίνονται συνοστεώσεις.     Συνοστέωση   Είναι η συνάρθρωση στην οποία ο ιστός που παρεμβάλλεται μεταξύ των οστών που αρθρώνονται είναι οστίτης ιστός. Τα οστά συνδέονται στερεά μεταξύ τους και έτσι αποκλείεται οποιαδήποτε κίνηση.   Παράδειγμα αποτελεί η συνοστέωση των ιερών και κοκκυγικών σπονδύλων με αποτέλεσμα να σχηματίζεται το ιερό οστό και ο κόκκυγας.   Διαρθρώσεις     Διάρθρωση είναι η άρθρωση στην οποία ο ιστός που συνδέει τα οστά περιβάλλει τα άκρα των οστών, έτσι ώστε μεταξύ τους να παραμένει μικρός χώρος η αρθρική κοιλότητα. Η διάρθρωση επιτρέπει από μικρή μέχρι μεγάλη κινητικότητα στα αρθρούμενα οστά. Ανάλογα με τον αριθμό των οστών που συμμετέχουν στο σχηματισμό μιας διάρθρωσης, αυτές διακρίνονται σε: Απλές, στις οποίες συμμετέχουν δύο μόνο οστά. Παράδειγμα αποτελούν η άρθρωση του ώμου και άρθρωση του ισχίου. Σύνθετες, στις οποίες συμμετέχουν περισσότερα από δύο οστά, τα οποία περιβάλλονται από κοινό αρθρικό θύλακο. Παράδειγμα είναι η διάρθρωση του αγκώνα και η διάρθρωση του γόνατος.   Σε κάθε διάρθρωση διακρίνουμε κύρια μέρη και επικουρικά μόρια.       Τα κύρια μέρη της διάρθρωσης είναι ανατομικά στοιχεία, που βρίσκονται σε όλες τις διαρθρώσεις του ανθρώπινου σώματος. Αυτά είναι: οι αρθρικές επιφάνειες, ο αρθρικός θύλακος και η αρθρική κοιλότητα.   Αρθρικές επιφάνειες   Είναι οι επιφάνειες των οστών που έρχονται σε επαφή μεταξύ τους. Καλύπτονται από ένα λεπτό στρώμα χόνδρου που λέγεται αρθρικός χόνδρος, είναι λείες και εφαρμόζουν η μία στην άλλη. Όταν συμβεί διαταραχή του αρθρικού χόνδρου υπάρχει πόνος και δυσκολία στην κίνηση της άρθρωσης (αρθροπάθειες).   Αρθρικός θύλακος   Περιβάλλει κυκλικά τα άκρα των αρθρούμενων οστών κοντά στις αρθρικές τους επιφάνειες αι περικλείει την αρθρική κοιλότητα. Ο αρθρικός θύλακος αποτελείται από συνδετικό ιστό. Διακρίνουμε δύο στιβάδες την έξω, η οποία είναι παχύτερη και ονομάζεται ινώδης θύλακος και την έσω, η οποία είναι λεπτότερη και ονομάζεται αρθρικός υμένας. Ο αρθρικός υμένας περιβάλλει την περιφέρεια των αρθρικών επιφανειών και παράγει το αρθρικό υγρό, το οποίο βρίσκεται στην αρθρική κοιλότητα.       Αρθρική κοιλότητα   Η αρθρική κοιλότητα είναι ο κλειστός χώρος που βρίσκεται ανάμεσα στις αρθρικές επιφάνειες και στον αρθρικό υμένα. Περιέχει ελάχιστη ποσότητα αρθρικού υγρού, το οποίο μειώνει τις τριβές και τις πιέσεις μεταξύ των οστών, εξασφαλίζοντας έτσι την καλή λειτουργία της άρθρωσης. Σε περιπτώσεις κακώσεων ή φλεγμονών μπορεί να συμβεί παθολογική αύξηση του αρθρικού υγρού (ύδραρθρος).   Επικουρικά μόρια διαρθρώσεων   Είναι ανατομικά στοιχεία που βρίσκονται σε ορισμένες μόνο διαρθρώσεις και βοηθούν στη λειτουργία τους. Είναι οι σύνδεσμοι, οι επιχείλιοι χόνδροι, οι διάρθριοι χόνδροι και οι ορογόνοι θύλακοι. Σύνδεσμοι       Είναι ταινίες από πυκνό συνδετικό ιστό, οι οποίες :

1. ενισχύουν τον αρθρικό θήλακο
2. συγκρατούν τα αρθρούμενα οστά,
3. εξασφαλίζουν την τροχιά των κινήσεων και
4. περιορίζουν την κίνηση της διάρθρωσης μέσα στα φυσιολογικά όρια

  Επιχείλιοι χόνδροι Βρίσκονται στην περιφέρεια μερικών αρθρικών επιφανειών. Είναι χόνδροι στους οποίους λείπει το κεντρικό τμήμα και έτσι παίρνουν το σχήμα δακτυλιδιού. Χρησιμεύουν στην αύξηση της έκτασης της αρθρικής επιφάνειας των διαρθρώσεων. Επιχείλιοι χόνδροι υπάρχουν στην διάρθρωση του ώμου, στην διάρθρωση του ισχίου και αλλού.   Διάρθριοι χόνδροι   Οι διάρθριοι χόνδροι είναι διαφράγματα από ινώδη συνήθως χόνδρο που βρίσκεται μεταξύ των αρθρικών επιφανειών. Διαιρούν σε δύο μέρη την αρθρική κοιλότητα. Τα διαφράγματα αυτά όταν είναι πλήρη ονομάζονται διάρθριοι δίσκοι, όταν είναι ατελή ονομάζονται διάρθριοι μηνίσκοι. Παράδειγμα πλήρους διαίρεσης της αρθρικής κοιλότητας με διάρθροιο χόνδρο είναι η κροταφογναθική διάρθρωση. Παράδειγμα ατελούς διαίρεσης με διάρθριους μηνίσκους αποτελεί η διάρθρωση του γόνατος.   Ορογόνοι θύλακοι   Οι ορογόνοι θύλακοι βρίσκονται κοντά στις διαρθρώσεις. Μερικές φορές επικοινωνούν με την αρθρική κοιλότητα, άλλες φορές, είναι ανεξάρτητοι. Είναι γεμάτοι υγρό και βοηθούν στην μείωση της τριβής των μυών και των οστών.   Κινήσεις των διαρθρώσεων Η κίνηση των διαρθρώσεων είναι δυνατή σε διάφορους άξονες ανάλογα με την μορφή των αρθρικών επιφανειών και τον αριθμό των οστών που αρθρώνονται μεταξύ τους. Από την μορφολογία των αρθρικών επιφανειών και την θέση πρόσφυσης των συνδέσμων εξαρτάται το είδος και το εύρος των κινήσεων των διαρθρώσεων.   Στις διαρθρώσεις διακρίνουμε τα εξής είδη κινήσεων :  

1. την ολίσθηση, στην οποία μία αρθρική επιφάνεια γλιστρά πάνω σε μια άλλη
2. την κάμψη και την ένταση, οπού τα οστά πλησιάζουν και απομακρύνονται το ένα από το άλλο
3. την προσαγωγή και την απαγωγή, οπού τα οστά απομακρύνονται και πλησιάζουν από τον κορμό του σώματος.
4. τη στροφή, στην οποία το ένα οστό στρέφεται γύρο από τον άξονά του
5. την περιαγωγή, στην οποία το οστό κάνει περιστροφή και σχήμα κώνου, του οποίου η κορυφή αντιστοιχεί στην αρθρική επιφάνεια του άλλου αστού της διάρθρωσης ( διάρθρωση ώμου, διάρθρωση ισχίου κ.α.)

  Τ. Παπαδόπουλος – Ε. Ρίζου – Μ. Διαμαντοπούλου – Π. Μαρκαντωνάκης