Μύες προσώπου και κεφαλής

Οι μύες της κεφαλής διαιρούνται σε τρεις ομάδες, που είναι:

• Οι μύες οι οποίοι έχουν σχέση με τα όργανα και τα σπλάχνα της κεφαλής (μύες του αυτιού, του ματιού, της μαλθακής υπερώας, της γλώσσας και του φάρυγγα).
• Οι μασητήριοι μύες
• Οι δερματικοί ή μιμικοί μύες ή αλλιώς μύες προσώπου.

1. Μασητήριοι μύες. Προσφύονται στην κάτω γνάθο και την κινούν, δηλαδή είναι οι μύες που ανασηκώνουν την κάτω γνάθο. Οι μύες οι οποίοι κατεβάζουν την κάτω γνάθο δεν περιγράφονται με τους μασητήριους, αλλά ανήκουν σε μια ομάδα διαφορετική.  Οι μασητήριοι μύες, τέσσερις σε κάθε πλευρά, είναι:

• Ο κροταφίτης, οποίος εκτείνεται από το κροταφικό οστό μέχρι την κάτω γνάθο.
• Ο μασητήρας, που εκτείνεται από το κροταφικό οστό μέχρι τη γωνία της κάτω γνάθου.
• Ο έξω πτερυγοειδής.
• Ο έσω πτερυγοειδής.

Οι δύο τελευταίοι βρίσκονται βαθιά, εκφύονται από το σφηνοειδές και την πτερυγοειδή απόφυση του σφηνοειδούς οστού και καταφύονται στην κάτω γνάθο.

2. Δερματικοί μύες. Αυτοί είναι μύες που χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι οι δύο προσφύσεις τους γίνονται στο δέρμα, το οποίο και κινούν γι’ αυτό ονομάζονται και μιμικοί. Χρησιμεύουν στο να ανοίγουν και να κλείνουν τα φυσιολογικά στόμια, γύρω από τα οποία και βρίσκονται, και επομένως συμβάλλουν στην ομιλία, στο τραγούδι, στην κατάποση κλπ.  Τέλος, όλοι νευρώνονται από το προσωπικό νεύρο.

Οι δερματικοί μύες διακρίνονται σε μύες του προσώπου και μύες του θόλου του κρανίου. Οι μύες του θόλου του κρανίου είναι:

• Ο μετωποϊνιακός ή επικράνιος και προς τα πίσω είναι ο ινιακός, ενώ ο μετωπιαίος προς τα εμπρός. Συνδέονται μεταξύ τους με ένα φαρδύ τένοντα, την επικράνια απονεύρωση, η οποία σκεπάζει το θόλο του κρανίου.  Αυτοί οι μύες κινούν το τριχωτό της κεφαλής από εμπρός προς τα πίσω.  Επιπλέον ο μετωπιαίος συμβάλλει στο να σηκώνονται προς τα πάνω τα φρύδια και τα άνω βλέφαρα.
• Ο πυραμοειδής ο οποίος εκφύεται από το ρινικό οστό και τη ρινική απονεύρωση και καταφύεται στο δέρμα του μεσοφρύου το οποίο, όταν ενεργεί, σηκώνει προς τα πάνω (εγκάρσια ρυτίδα μεσοφρύου).
• Ο ινιακός μυς εκφύεται από την άνω αυχενική γραμμή του ινιακού οστού και τη μαστοειδή χώρα και καταφύεται στην επικράνια απονεύρωση. Η βασική του ενέργεια είναι να καθηλώνει την επικράνια απονεύρωση για να ενεργεί ο μετωπιαίος μυς.

Οι μύες του προσώπου ανάλογα με τη χώρα που βρίσκονται περιγράφονται ως :

• Μύες των αυτιών και είναι χαρακτηριστικοί γύρω από τα αυτιά. Οι μύες του έξω ωτός είναι τρεις υποτυπώδεις στον άνθρωπο, οι οποίοι ενεργούν επί του πτερυγίου του αυτιού.  Οι τρεις αυτοί μύες είναι ο πρόσθιος, ο άνω και ο οπίσθιος ωτιαίος.
• Μύες των βλεφάρων και των φρυδιών οι οποίοι συμβάλλουν κατά τη λειτουργία τους και στην έκφραση των συναισθημάτων του ανθρώπου. Είναι δύο, ο σφιγκτήρας των βλεφάρων και ο επισκύνιος.  Ο σφιγκτήρας των βλεφάρων είναι σύνθετος μυς για την περιγραφή του.  Βρίσκεται γύρω από τα βλέφαρα και έχει τρεις μοίρες, την κογχική, τη βλεφαρική και τη δακρυϊκή.  Οι βασικές ενέργειες του μυ αυτού είναι η σύγκλειση των βλεφάρων και η αποχέτευση των δακρύων.
• Μύες της μύτης είναι δύο και ατροφικοί. Ο ρινικός ο οποίος βρίσκεται κάτω από τον τετράγωνο του άνω χείλους και αποτελείται από δύο μοίρες, την εγκάρσια και την πτερυγιαία.  Αυτή η τελευταία μοίρα όταν ενεργεί, συμπλησιάζει τα πτερύγια της μύτης.   Ο καθελκτήρας του ρινικού διαφράγματος ακολουθεί  την πτερυγιαία μοίρα του ρινικού και καταφύεται στο ελεύθερο χείλος του ρινικού διαφράγματος.
• Μύες του στόματος. Βρίσκονται γύρω από τη στοματική σχισμή και συμβάλλουν στο να ανοιγοκλείνει το στόμα, στο να σηκώνεται το άνω χείλος και στο να έχει ο άνθρωπος τη δυνατότητα να σφυρίζει, να φυσάει, να γελάει και να χαμηλώνει ή να σηκώνει τα χείλη του.

Αναλυτικότερα: Οι μύες του στόματος βρίσκονται γύρω από τη στοματική σχισμή σε τρεις στιβάδες, την επιφανειακή (επιπολής), τη μέση και την εν τω βάθει. Η επιφανειακή στιβάδα, αποτελείται από τον τετράγωνο του άνω χείλους, το ζυγωματικό, το γελαστήριο και τον τρίγωνο του κάτω χείλους, η μέση στιβάδα από τον κυνικό και τον τετράγωνο του κάτω χείλους και η εν τω βάθει από το γενειακό και τους τομικούς.  Ένα μέρος των μυών αυτών φτάνει στο δέρμα και τον βλεννογόνο των χειλιών όπου συγκροτεί κυκλικό μυ γύρω από τη στοματική σχισμή, τον σφιγκτήρα του στόματος. Ο τετράγωνος του άνω χείλους βρίσκεται στην υποκόγχια και την άνω χειλική περιοχή.  Το πάνω μέρος του σκεπάζεται από το σφιγκτήρα του βλεφάρου, από τον οποίο παράγονται οι δύο από τις τρεις μοίρες του τετράγωνου, η ζυγωματική και η γωνιακή, ενώ η Τρίτη, η υποκόγχια, παράγεται από το σφιγκτήρα του στόματος.  Καταφύεται στο δέρμα του άνω χείλους και το δέρμα του πτερυγίου της ρινός το οποίο σηκώνει προς τα πάνω διευρύνοντας, σε βαθιά εισπνοή το ρινικό μυκτήρα. Ο ζυγωματικός εκφύεται από το ζυγωματικό οστό και καταφύεται στη γωνία του στόματος, την οποία έλκει προς τα έξω. Ο γελαστήριος ή Σαντορίνειος εκφύεται από την παρωτιδομασητήρια περιτονία και καταφύεται στη γωνία του στόματος. Ο τρίγωνος του κάτω χείλους βρίσκεται στα πλάγια της γενειακής χώρας.  Εκφύεται από το κάτω χείλος της πρόσθιας επιφάνειας της κάτω γνάθου και καταφύεται στο δέρμα της γωνίας του στόματος.  Εξωτερικά σχηματίζει, σε πολλούς ανθρώπους τη γωνιαία αύλακα του στόματος. Ο κυνικός εκφύεται κάτω από τον τετράγωνο του άνω χείλους από τον κυνικό βόθρο και καταφύεται στο δέρμα της γωνίας του στόματος, την οποία τραβά προς τα επάνω όταν ενεργεί και, με τον τρόπο αυτό, αποκαλύπτει τον κυνόδοντα. Ο τετράγωνος του κάτω χείλους εκφύεται κάτω από το γενειακό τρήμα και καταφύεται στο δέρμα και το βλεννογόνο ολόκληρου του κάτω χείλους, τον οποίο τραβά προς τα κάτω (καθελκτήρας του κάτω χείλους). Ο γενειακός (ανελκτήρας του γενείου) βρίσκεται στα πλάγια της γενειακής σύμφυσης και χωρίζεται με τον αντίθετό του με τον γενειακό σύνδεσμο, στο κέντρο του οποίου υπάρχει το γενειακό βοθρίο.  Εκφύεται από το φατνιακό έπαρμα του πλάγιου τομέα και του κυνόδοντα και καταφύεται στο δέρμα του γενείου το οποίο ανασηκώνει όταν συσπάται. Οι τομικοί είναι τέσσερις, δύο άνω και δύο κάτω.  Εκφύονται από τα φατνιακά επάρματα των αντίστοιχων κυνόδοντων και καταφύονται στο βλεννογόνο και το δέρμα των γωνιών του στόματος τις οποίες, όταν ενεργούν, τραβούν προς τα εμπρός και τις συμπλησιάζουν. Ο βυκανητής σκεπάζεται από το λίπος των παρειών.  Εκφύεται από τον πτερυγογναθικό σύνδεσμο και τις φατνιακές αποφύσεις των γομφίων άνω και κάτω γνάθου και καταφύεται στο βλεννογόνο και το δέρμα της γωνίας του στόματος την οποία, όταν ενεργεί, έλκει προς τα πίσω ενώ εξωθεί τον αέρα προς τη στοματική σχισμή. Από τους μυς του στόματος σχηματίζεται γύρω από τη στοματική σχισμή ο σφιγκτήρας του στόματος, ο οποίος διατάσσεται σε δύο στιβάδες, την έσω και την έξω.  Ο σφιγκτήρας αυτός αποτελείται κυρίως από μυϊκές ίνες του τρίγωνου, του βυκανητή, των τομικών και του κυνικού.  Η συνολική συγκρότησή του σε δύο άνω (δεξιά και αριστερή) και δύο κάτω (δεξιά και αριστερή) μοίρες και η νεύρωση όλων των μυών του σφιγκτήρα από το προσωπικό νεύρο εξηγεί την εικόνα της πλάγιας (προς την υγιή πλευρά) απόκλισης της γωνίας του στόματος σε παράλυση του ενός προσωπικού όπως συμβαίνει σε ημιπληγίες.   Η Ανατομική του Ανθρώπου (Ν. Κακλαμάνης – Α. Καμμάς) Στοιχεία Ανατομίας (Ε.Δ. Κατρίτσης – Δ. Α. Κελέκης) Επιμέλεια άρθρου : Ζάρπα Ευαγγελία Πτυχ. Αισθητικής-Κοσμητολογίας