Μορφές άσκησης

Για να γίνει κατανοητός ο λόγος του διαχωρισμού των διαφόρων μορφών της άσκησης στις κατηγορίες της θα ήταν καλό να αναφερθεί στο σημείο αυτό σύντομα η μεταβολική διαδικασία που ακολουθείται κατά τη διάσπαση της τροφής στα θρεπτικά συστατικά της. Απώτερος σκοπός είναι η εξασφάλιση ενέργειας με τη μορφή ΑΤΡ για τη χρησιμοποίησή της από τον οργανισμό σε κάθε δραστηριότητά του.  Για την καύση των θρεπτικών συστατικών λοιπόν ακολουθούνται δύο κύριες μεταβολικές πορείες οι οποίες δίνουν και διαφορετικό ενεργειακό αποτέλεσμα. Έτσι διακρίνουμε τον αερόβιο μηχανισμό κατά τον οποίο έχουμε ανασύνθεση ΑΤΡ από γλυκογόνο, λίπη και πρωτεΐνες καθώς και απεριόριστη παραγωγή ΑΤΡ .  Δεν παράγεται γαλακτικό οξύ και ο μηχανισμός αυτός δραστηριοποιείται σε μυϊκές προσπάθειες αντοχής.   Στον αναερόβιο μηχανισμό διακρίνουμε δύο μορφές:

1. τον αναερόβιο αγαλακτικό μηχανισμό, κατά τον οποίο έχουμε ανασύνθεση ΑΤΡ από φωσφοκρεατίνη, πολύ περιορισμένη παραγωγή ΑΤΡ, μικρή ή και καθόλου παραγωγή γαλακτικού οξέος και που δραστηριοποιείται σε μυϊκές προσπάθειες ισχύος και ταχύτητας, και
2. τον αναερόβιο γαλακτικό μηχανισμό, κατά τον οποίο έχουμε ανασύνθεση ΑΤΡ από γλυκογόνο, περιορισμένη παραγωγή ΑΤΡ, ενώ παράγεται γαλακτικό οξύ. Δραστηριοποιείται σε μυϊκές προσπάθειες παρατεταμένης ταχύτητας.

  Παρόλο που τα διάφορα αθλήματα και αγωνίσματα έχουν τις δικές τους τακτικές και ιδιαιτερότητες, μπορούν να ταξινομηθούν σε πέντε βασικές κατηγορίες, με κριτήριο τη χρονική τους διάρκεια και επομένως την ενεργειακή τους απαίτηση.  Έτσι διακρίνουμε αθλήματα ή αγωνίσματα:  ισχύος, αναερόβιο – αγαλακτικά, αναερόβιο – γαλακτικά, αναερόβιο – αερόβια, και αερόβια.   Η ταξινόμηση αυτή δεν περιλαμβάνει αθλήματα που το κύριό τους γνώρισμα είναι η επιδεξιότητα.   Αθλήματα ισχύος (εκρηκτικότητας)   Αθλητές που συμμετέχουν σε αθλήματα ισχύος πρέπει να έχουν τη δυνατότητα παραγωγής μεγάλου μυϊκού έργου στη μονάδα του χρόνου.  Για το λόγο αυτό αθλητές υψηλού επιπέδου της κατηγορίας αυτής χαρακτηρίζονται από σωματική διάπλαση και λειτουργική ικανότητα που ευνοούν την εκρηκτικότητα των κινήσεων.  Μεγάλο σωματικό βάρος και ύψος, υψηλό ποσοστό μυϊκών ινών ταχείας συστολής, μεσοενδομορφικός σωματότυπος είναι μερικά από τα γνωρίσματα των αθλητών που επιδίδονται σε αθλήματα και αγωνίσματα που ανήκουν στην κατηγορία αυτή.   Αναερόβια – αγαλακτικά αθλήματα (ταχύτητας)   Αθλητές της κατηγορία αυτής διακρίνονται για τη μεγάλη τους ταχύτητα και χαρακτηρίζονται από υψηλό ποσοστό μυϊκών ινών ταχείας συστολής και ικανότητα παραγωγής μυϊκής ενέργειας από τη φωσφοκρεατίνη.   Αναερόβια – γαλακτικά αθλήματα (παρατεταμένης ταχύτητας)   Το γνώρισμα των αθλητών της κατηγορίας αυτής είναι η παρατεταμένη ταχύτητα, προϊόν της ικανότητας παραγωγής ενέργειας από την αναερόβια γλυκόλυση.  Για το λόγο αυτό αθλητές υψηλού επιπέδου αναερόβιων-γαλακτικών αθλημάτων παράγουν μεγάλες ποσότητες γαλακτικού οξέος.   Αναερόβια – αερόβια αθλήματα (ημιαντοχής)   Το χαρακτηριστικό των αθλητών της κατηγορίας αυτής είναι η ημιαντοχή, δηλαδή η ικανότητα της ισοδύναμης δραστηριοποίησης, κατά την αγωνιστική προσπάθεια, τόσο του αναερόβιου όσο και του αερόβιου μηχανισμού παραγωγής ενέργειας.   Αερόβια αθλήματα (αντοχής)   Αθλητές αερόβιων αθλημάτων διακρίνονται για την καρδιοαναπνευστική τους αντοχή και χαρακτηρίζονται από υψηλή αναερόβια ικανότητα και αναερόβιο κατώφλι, υψηλό ποσοστό ινών βραδείας συστολής και γενικά ιστοχημικές και φυσιολογικές ιδιότητες του μυϊκού κυττάρου που ευνοούν τον αερόβιο μηχανισμό.   Στα περισσότερα αθλήματα παρατηρείται συμμετοχή τόσο του αερόβιου όσο και του αναερόβιου μηχανισμού, σε διαφορετικά όμως ποσοστά.  Το παρακάτω σχήμα δείχνει αυτό το ποσοστό συμμετοχής των δύο βασικών ενεργειακών μηχανισμών στα διάφορα αγωνίσματα και αθλήματα.   Τα παραπάνω αφορούν συγκεκριμένα αθλήματα, κάποια από τα οποία που είναι πιο συνηθισμένα αναφέρονται.  Στην πραγματικότητα ο μέσος αθλούμενος έχει να επιλέξει από μια πληθώρα ασκήσεων, με στόχο την βελτίωση της φυσικής κατάστασης για υγεία και ευεξία και όχι για πρωταθλητισμό, οι οποίες κατά βάση χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες:   Α)Στις αερόβιες ασκήσεις ή ασκήσεις αντοχής και Β)Στις αναερόβιες ασκήσεις ή ασκήσεις δύναμης   Η επιστήμη της άσκησης έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο τα τελευταία χρόνια στο θέμα του fitness, καθώς μεγάλος αριθμός επιστημών έχουν δημιουργήσει εξειδικευμένους κλάδους για τη μελέτη.  Οι χώροι μαζικής εστίασης που εξυπηρετούν σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου που θέλει να συμμετέχει σε μια οργανωμένη διαδικασία άσκησης παρέχουν κυρίως τις παρακάτω μορφές προγραμμάτων.  Προγράμματα ανοιχτού και κλειστού χώρου ατομικά ή και ομαδικά.   Νίκος Στρατίκης Personal Trainer (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Ιδιοκτήτης γυμναστηρίου "STUDIO PERSONAL TRAINING"