Λιπαρά οξέα και αθλητές

Το ποσοστό συμμετοχής τόσο των υδατανθράκων, όσο και των λιπών για την παραγωγή μυϊκής ενέργειας στην προπόνηση ή τον αγώνα έχει σχέση με την ένταση και την διάρκεια της άσκησης το επίπεδο του αθλητή και φυσικά από το είδος της διατροφής του. Όταν τα λίπη αρχίζουν να συμμετέχουν στην παραγωγή της ενέργειας, με σκοπό την κάλυψη, έχουν την μορφή ελεύθερων λιπαρών οξέων. Η συμμετοχή αυτή, που σπάνια ξεπερνάει το 20%, ελαττώνεται ακόμα περισσότερο αν υπάρχει παραγωγή γαλακτικού οξέος.   Στην ουσία τα λίπη και οι υδατάνθρακες έχουν σχέση αφού για να χρησιμοποιηθούν τα λίπη σαν πηγή ενέργειας, χρειάζεται η παρουσία αρκετού γλυκογόνου. Το αποθηκευμένο λίπος αυξάνεται όταν έχουμε υπερεπάρκεια πρωτεϊνών ή υδατανθράκων, παίρνουμε περισσότερες θερμίδες ή κάνουμε μεγάλες περιόδους νηστείας ακολουθούμενες από περιόδους μεγάλης πρόσληψης θερμίδων. Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα στο πλάσμα του αίματος χρησιμοποιούνται ως πηγή ενέργειας, στις αερόβιες προσπάθειες, ενώ όταν υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος, η κινητοποίηση των λιπαρών οξέων είτε μειώνεται, είτε αναστέλλεται. Όταν αυξηθεί η ένταση της ένταση της προσπάθειας χρησιμοποιείται περισσότερο η γλυκόζη από τα λιπαρά οξέα, ενώ σε μικρές ή μέτριες επιβαρύνσεις, όπου το προσλαμβανόμενο οξυγόνο δεν υπερβαίνει το 60% της μέγιστης πρόσληψής του, χρησιμοποιούνται τα λιπαρά οξέα.   Τα συμπληρώματα λιπαρών οξέων συνήθως περιέχουν έναν συνδυασμό από πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και, κυρίως, λινολεϊκό οξύ και α-λινολεϊκό οξυ τα οποία μετατρέπονται σε μεταβολίτες και βοηθούν στην δημιουργία προσταγλαδινών, οι οποίες ρυθμίζουν τον μεταβολισμό, το νευρικό σύστημα, την εμμηνόρροια κλπ. Αυτά τα συμπληρώματα χρησιμοποιούνται σε δίαιτες, περιόδους αερόβιας προπόνησης, τραυματισμού, υπέρτασης φλεγμονών κλπ. Έχουν φανεί αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση φλεγμονών οι οποίες παρουσιάζονται στους αθλητές κατά την διάρκεια της προπόνησης, οπότε και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την δραστηριότητα.   Τα τριγλυκερίδια στο σώμα χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: Αυτά της μεσαίας και αυτά της μακράς αλυσίδας. Αν το σώμα χρειάζεται ενέργεια η οποία δεν μπορεί να παραχθεί από το γλυκογόνο, καταφεύγει στα μεσαίας αλυσίδας τριγλυκερίδια (MCT). Τα τριγλυκερίδια μέσης αλυσίδας φαίνεται να είναι αποτελεσματικά σε αθλητές αερόβιων αθλημάτων, όπως το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ, γιατί πιθανώς:  

• Αυξάνουν την ενέργεια που διαθέτει ο αθλητής, χωρίς να γίνονται ή να φυλάσσονται από τον οργανισμό σαν λίπος.

 

• Βοηθάνε τον αθλητή να μπορέσει να συνεχίσει την προπόνηση ακόμα και με ελαττωμένα τα αποθέματα γλυκογόνου.

 

• Εμποδίζουν τις πρωτεΐνες να υποστούν καταβολισμό και να διασπαστούν οι μυϊκές ίνες με σκοπό την παραγωγή ενέργειας.

 

• Αυξάνουν την ικανότητα απορρόφησης των αμινοξέων.

  Τα συμπληρώματα τριγλυκεριδίων μέσης αλυσίδας ήταν πολύ δημοφιλή μεταξύ των bodybuilders την δεκαετία του ’80 και στις αρχές της δεκαετίας του ’90, αλλά σήμερα πιστεύουν ότι δεν βοηθάει στο “χτίσιμο” μυών και δεν βοηθούν στην ταχύτερη απώλεια λίπους.   Τα Ω3 είναι λιπαρά οξέα που βρίσκονται στα ψάρια και κυρίως στον σολωμό, με πρόσφατες έρευνες να δείχνουν ότι η λήψη συμπληρωμάτων Ω3 μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση της λειτουργίας τόσο του κυκλοφορικού όσο και της αερόβιας ικανότητας. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με τα Ω6 λιπαρά οξέα θεωρείται ως ο πιο αποτελεσματικός συνδυασμός για την καλύτερη δυνατή χρήση του οξυγόνου από τα μυϊκά κύτταρα. Πάρ’ όλες τις θετικές ενδείξεις, τα συμπληρώματα αυτού του είδους δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται χωρίς ιατρική συμβουλή, εξ’ αιτίας κάποιων πιθανών παρενεργειών, οι οποίες δεν έχουν μελετηθεί επακριβώς.   Νίκος Στρατίκης Personal Trainer (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Ιδιοκτήτης γυμναστηρίου "STUDIO PERSONAL TRAINING"