Ιστολογία και φυσιολογία μυ

Δομή και μορφολογία των μυών.

Οι μύες διακρίνονται σε δύο μεγάλες ομάδες: στους γραμμωτούς και στους λείους.

Οι γραμμωτοί μύες Οι γραμμωτοί μύες νευρώνονται από το εγκεφαλονωτιαίο νευρικό σύστημα και η σύσπασή τους εξαρτάται από τη θέλησή μας, δηλαδή όταν θέλει ο άνθρωπος μπορεί να προκαλέσει τη σύσπαση ή τη χαλάρωσή τους. Κάθε γραμμωτός μυς γενικά έχει τρία μέρη, δηλαδή τη μεσότητά του, που είναι και το κύριο σώμα του μυ και τις δύο άκρες, με τις οποίες προσφύεται.  Ανάλογα με το σχήμα του κεντρικού τμήματός του, οι μύες είναι : 1)    Επιμήκεις:  Η γαστέρα (μεσότητα) είναι σαν άτρακτος και τελειώνει στις δύο άκρες σε τένοντες.  Μερικές φορές η κατάληξη του μυ δεν είναι σε έναν, αλλά σε πολλούς τένοντες και τότε ονομάζονται ανάλογα με τον αριθμό αυτών των τενόντων, δικέφαλοι, τρικέφαλοι, τετρακέφαλοι μύες.  Καμιά φορά ένας μυς έχει δύο κεντρικά τμήματα, τα οποία ενώνονται σε έναν τένοντα και ονομάζεται διγαστρικός μυς. 2)    Πλατείς μύες:  Αυτοί είναι απλωμένοι σαν βεντάλια χωρίς τένοντες στις άκρες τους.  Οι άκρες τους δηλαδή τα προσφυτικά τους πεδία, αποτελούνται από μυϊκές ίνες, οι οποίες προσφύονται απευθείας σε μια μεγάλη επιφάνεια. 3)    Μικροί (βραχείς) μύες:  Η κεντρική τους μοίρα είναι πολύ μικρή και προσφύονται απευθείας, συνήθως με μυϊκές ίνες. 4)    Δακτυλιοειδείς μύες:  Το σώμα τους είναι κυκλικό και περιβάλλει ή ένα φυσικό στόμιο ή ένα κοίλο σπλάχνο και τότε λέγονται σφιγκτήρες. Οι προσφύσεις των γραμμωτών μυών γενικά γίνονται πάνω σε προεξοχές των οστών, οι οποίες λέγονται συνήθως αποφύσεις ή καμιά φορά στο δέρμα.  Οι γραμμωτοί μύες προσφύονται με ποικίλους τρόπους:

• Με συνδετικές στερεές ίνες, οι οποίες είναι η συνέχεια των μυϊκών ινών και όλες μαζί αυτές λέγονται τένοντας.
• Με συνδετικές ίνες, οι οποίες σχηματίζουν ένα είδος τένοντα, που είναι πλατύς και που ονομάζεται απονεύρωση πρόσφυσης, έτσι προσφύονται οι πλατείς μύες.
• Με μυϊκές ίνες απευθείας.

Οι γραμμωτοί μύες περιβάλλονται από συνδετικό ιστό.  Αυτός ο συνδετικός ιστός περιβάλλει κάθε μυϊκή ίνα και σε συνέχεια σχηματίζει ένα μεγάλο φάκελο που περιβάλλει πολλές μυϊκές ίνες. Όταν ένας τένοντας γλιστρά επάνω σε οστά, τότε σχηματίζεται μεταξύ του οστού και του τένοντα ένας ορώδης θύλακας, για να διευκολύνει τις κινήσεις.  Επίσης ορισμένοι τένοντες περιβάλλονται από μια θήκη, η οποία διευκολύνει την κινητικότητά τους.   Οι λείοι μύες Είναι μύες των οποίων η σύσπαση δεν ελέγχεται από τη θέλησή μας.  Δεν ελέγχεται δηλαδή από το εγκεφαλονωτιαίο νευρικό σύστημα.  Η σύσπαση-κινητικότητά τους ελέγχεται από ένα ειδικό τμήμα του νευρικού συστήματος που λέγεται φυτικό νευρικό σύστημα, το οποίο ρυθμίζει τη λειτουργία όλων των σπλάχνων του οργανισμού. Οι λείες μυϊκές ίνες των μυών αυτών απαντώνται στα κοίλα σπλάχνα του πεπτικού συστήματος, στις χοληφόρες, στις ουροφόρες και στις αναπνευστικές οδούς, στο γεννητικό σύστημα των ανδρών και γυναικών και στα αγγεία. Συνήθως οι λείες μυϊκές ίνες είναι λεπτές και άχρωμες και βρίσκονται σαν σεντόνι απλωμένες στα τοιχώματα των σπλάχνων με τη μορφή καλύμματος ή δακτυλίου κλπ.   Ιστολογική μελέτη Ο μυϊκός ιστός αποτελείται από κύτταρα, τα οποία έχουν επιμήκες σχήμα και γι’ αυτό ονομάζονται μυϊκές ίνες.  Διαφορετική όψη έχουν οι λείες από τις γραμμωτές μυϊκές ίνες.   Γραμμωτή μυϊκή ίνα. Η γραμμωτή μυϊκή ίνα είναι ένα κύτταρο μεγάλων διαστάσεων (ως 15εκ.) , μοιάζει με κύλινδρο και τα άκρα του είναι στρογγυλά.  Όπως όλα τα κύτταρα έτσι κι αυτή παρουσιάζει κυτταρόπλασμα, το οποία ονομάζεται σαρκόπλασμα και περιέχει πολλά έγκλειστα, τα μιτοχόνδρια.  Το κυτταρόπλασμα περιβάλλεται από κυτταρική μεμβράνη.  Οι πυρήνες του μυικού  κυττάρου βρίσκονται στην περιφέρεια του κυττάρου, είναι πολλοί και είναι δυνατό να φθάσουν τους εκατό στο ίδιο κύτταρο.  Επίσης το κυτταρόπλασμα περιέχει ειδικά στοιχεία των μυϊκών κυττάρων, τα μυοινίδια.  Αυτά είναι μακριά επιμήκη ινίδια στο εσωτερικό του κυττάρου και κατά μήκος του και συγκεντρώνονται σαν δεμάτιο.  Κάθε μυοϊνίδιο σχηματίζεται από διαφανή τμήματα και από σκιερά τμήματα, που εναλλάσσονται μεταξύ τους. Επίπλέον, εγκάρσια διαφράγματα χωρίζουν τους δίσκους και τις ζώνες επιμηκυνόμενα μέσα στο κυτταρόπλασμα μεταξύ των μυοϊνιδίων.  Κάθε κύτταρο διαθέτει λοιπόν διπλή χαρακτηριστική γράμμωση, δηλαδή η μια είναι επιμήκης και οφείλεται στα μυοινίδια, ενώ η άλλη είναι εγκάρσια και οφείλεται στην εναλλαγή των διαφανών ζωνών και των σκιερών δίσκων.  Αυτός είναι ο λόγος που αυτές οι ίνες ονομάσθηκαν γραμμωτές.  Κάθε μυϊκή ίνα δέχεται νευρικό δίκτυο το οποίο διευθύνει και τις συσπάσεις της.  Η επαφή της μυϊκής ίνας με τη νευρική γίνεται σε ιδιαίτερη ζώνη του μυϊκού κυττάρου και αυτή η ζώνη λέγεται κινητική πλάκα. Οι γραμμωτές μυϊκές ίνες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στις ερυθρές και στις λευκές.  Αυτές οι δύο ποικιλίες είναι δυνατόν να συνυπάρχουν.  Η διαφορά κατασκευής τους αντιστοιχεί σε διαφορετική λειτουργία.  Η σύσπαση της ερυθρής μυϊκής ίνας είναι πιο αργή από εκείνη της λευκής.  Οι γραμμωτές ίνες βρίσκονται συγκεντρωμένες σαν δεμάτιο και διαχωρίζονται μεταξύ τους από διαφράγματα συνδετικού ιστού, που προέρχονται από τον ίδιο συνδετικό ιστό και περιβάλλουν ολόκληρους τους μυς. Η δράση των γραμμωτών ινών είναι χαρακτηριστική.  Έχουν την ιδιότητα να συσπώνται.  Η σύσπαση οφείλεται σε αποπλάτυνση των σκιερών δίσκων, ενώ οι διαφανείς ζώνες διατείνονται και ξαναγυρνούν στο αρχικό τους σχήμα κατά τη χάλαση, δηλαδή είναι ελαστικά στοιχεία.  Βασικό είναι το γεγονός ότι σύσπαση της γραμμωτής ίνας είναι γρήγορη.   Λεία μυϊκή ίνα. Είναι πιο μικρό κύτταρο από τη γραμμωτή.  Το μήκος της είναι είκοσι ως πεντακόσια μικρά και το φάρδος της είναι πέντε ως είκοσι μικρά.  Έχει  σωληνοειδές σχήμα με λεπτές άκρες. Η λεία μυϊκή ίνα έχει κύτταρο ή πλάσμα ή κυτταρόπλασμα, το σαρκόπλασμα.  Έχει ένα πυρήνα, ενώ η γραμμωτή ίνα έχει πολλούς πυρήνες.  Τέλος το κυτταρόπλασμα περιέχει τα μυοϊνίδια, τα οποία όμως είναι ομοιογενή χωρίς καμιά γράμμωση και χωρίς σκιερούς δίσκους και διαφανείς ζώνες. Όπως οι γραμμωτές ίνες έτσι και οι λείες μυικές ίνες έχουν την ιδιότητα να συσπώνται, αλλά εδώ η σύσπαση είναι αργή και δυνατή.   Φυσιολογία των μυών.  Βιολογικές ιδιότητες του γραμμωτού μυ. Οι κύριες ιδιότητες που έχει ένας γραμμωτός μυς είναι η εκτατικότητα, η συσπαστικότητα, η ελαστικότητα και ο τόνος.  Η συσπαστικότητα του μυ μετράται με ένα ειδικό όργανο, το μυογράφο.  Έχει τη δυνατότητα να απεικονίζει τη σύσπαση του μυ επάνω σε ένα ειδικό διάγραμμα, που λέγεται μυόγραμμα.  Υπάρχουν και βιολογικά φαινόμενα που συνοδεύουν τη σύσπαση του μυ και αυτά είναι θερμικά, ηλεκτρικά, μηχανικά και χημικά. Από την άποψη της φυσιολογίας οι λείες μυϊκές ίνες έχουν τις ίδιες βιολογικές ιδιότητες με τις γραμμωτές, με τη διαφορά ότι, όπως είπαμε, η σύσπασή τους είναι πιο αργή και εμφανίζουν πολλές φορές συσπάσεις και χαλάσεις με μορφή περισταλτικών κυμάτων, δηλαδή συσπάσεις κατά ώσεις.  Επίσης και τα άλλα φαινόμενα, όπως τα μηχανικά, θερμικά, ηλεκτρικά και χημικά είναι τα ίδια και αναλύονται στη φυσιολογία του ανθρώπου.     Η. Δ. Κούβελας Καθ. Πειραματικής φυσιολογίας Παν. Πάτρας