Η θεραπευτική διάσταση της τέχνης

Τα δημιουργήματα του άνθρωπου, η κάθε μορφή τέχνης, έχουν άμεση σχέση με τον ψυχισμό του, την κοινωνική και πνευματική του ύπαρξη. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί την τέχνη για να εκφράσει συναισθήματα, σκέψεις, καταστάσεις, ανασύροντας τα προσωπικά του βιώματα τόσο από το συνειδητό όσο και το υποσυνείδητο. Είναι μια συμβολική γλώσσα και βασίζεται στην ανάγκη του ανθρώπου να εκφραστεί ή να δώσει μορφή και ύπαρξη σε άψυχα αντικείμενα. Από πολλές έρευνες έχει προκύψει ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά για το άτομο και σε πολλές περιπτώσεις προτείνεται ως εναλλακτική θεραπεία. Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιούν ως κύριο μέσο την τέχνη βασίζονται στην θεωρητική θέση ότι «ο άνθρωπος μπορεί να συμβάλλει στην ίαση του μέσα από την ενεργό συμμετοχή του ως δημιουργός ενός έργου τέχνης». Η τέχνη μπορεί να έχει βοηθητικό ρόλο στην συμβουλευτική διαδικασία. Ο σύμβουλος μπορεί να χρησιμοποιήσει μεθόδους και τεχνικές με τις οποίες έχει πειραματιστεί και ο ίδιος και να επιλέξει να εφαρμόσει τις κατάλληλες ανάλογα πάντα με την περίπτωση. Η θεραπευτική διάσταση της τέχνης βασίζεται στα παρακάτω: βοηθά στην έκφραση των συναισθημάτων. Μπορεί να αποδειχθεί ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους έκφρασης συναισθημάτων, τόσο συνειδητών όσο και ασυνείδητων. Το να αναγνωρίσει, να ονοματίσει αλλά και να επεξεργαστεί ένα άτομο τα συναισθήματα του πολλές φορές δεν είναι μια εύκολη διαδικασία, ιδιαίτερα αν αυτά είναι συγκεχυμένα ή απωθημένα. Μέσα από την τέχνη δίνεται στο άτομο η πλήρης ελευθερία να δράσει και να διαμορφώσει απελευθερώνοντας ταυτόχρονα και τα συναισθήματα του. Βοηθά στην αυτογνωσία και στην προσωπική ανάπτυξη. Μέσα από την τέχνη το άτομο διερευνά τις σκέψεις του, τα συναισθήματα του, γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του, τον εξωτερικό κόσμο, καλλιεργεί την φαντασία του και βρίσκει εναλλακτικές λύσεις, εξερευνά και διαμορφώνει την ταυτότητα του. Δημιουργικότητα. Η δημιουργικότητα και η ενεργός συμμετοχή δρουν θεραπευτικά για το άγχος και την κατάθλιψη. Αυξάνουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση και το άτομο γίνεται πιο αισιόδοξο, ενεργητικό και αποδοτικό ως προς την αντιμετώπιση των δυσκολιών, την απόκτηση νοήματος, τον προγραμματισμό των στόχων του και της ζωή του γενικότερα. Συμβάλλει στην σωματική και ψυχική υγεία και στην ποιότητα ζωής. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που ανέπτυξαν καλλιτεχνική και δημιουργική έκφραση είχαν χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης εκφυλιστικών παθήσεων του εγκεφάλου και καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής ως υπερήλικες. Επίσης, μέσω της τέχνης επιτυγχάνεται η κοινωνική ένταξη του ατόμου, εφόσον το ίδιο δεν είναι μόνο δημιουργός αλλά και κοινωνός της τέχνης. Παρακολουθώντας έργα άλλων δημιουργών, βιώνει έμμεσες εμπειρίες και συναισθήματα άλλων ανθρώπων, αναπτύσσει ένα «διάλογο» ανάμεσα στο χώρο και στον χρόνο, τοποθετείται σε υπαρξιακά ζητήματα, βρίσκει την θέση του κόσμο και αποσπάται από τον εγωκεντρισμό και τον ατομισμό. Η τέχνη χρησιμοποιείται και ως διαγνωστικό και ως θεραπευτικό μέσο και μπορεί να εφαρμοστεί για ένα ευρύ φάσμα δυσκολιών και δυσλειτουργιών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα έχει για άτομα με ειδικές ομάδες (Α.Μ.Ε.Α), χρόνια πάσχοντες, έγκλειστους, ανέργους κ.τ.λ. Βασιλαδιώτη Βασιλική Ψυχολόγος