Ηλεκτροθεραπεία με συνεχές ρεύμα

Το συνεχές ή γαλβανικό ρεύμα χαρακτηρίζεται από συνεχή ροή ηλεκτρικών φορτίων προς μια κατεύθυνση. Η ένταση του συνεχούς ρεύματος αποτελεί τη βασική εκείνη παράμετρο που προσδιορίζει το ιδιαίτερο βιολογικό του αποτέλεσμα και άρα την εκάστοτε θεραπευτική του ικανότητα. Στις αισθητικές θεραπείες, οι τιμές της έντασης που εφαρμόζονται είναι από 0,3 ως και 0,8 mA. Καθώς το ρεύμα περνά μέσα από τους ιστούς του σώματος, ένα μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας μετατρέπεται σε θερμότητα, με αποτέλεσμα την τοπική αγγειοδιαστολή και την περιοχική υπεραιμία. Το συνολικό θερμικό αποτέλεσμα υπολογίζεται από το νόμο του Joule. : Q = 0,24 I 2 R t (Q = θερμότητα, Ι = ένταση, R = αντίσταση σώματος, t = χρόνος εφαρμογής, 0,24 = ηλεκτρικό ισοδύναμο θερμοστάτη). Επειδή οι ιστοί αποτελούν ιοντικά διαλύματα, κατά τη διέλευση του συνεχούς ρεύματος μέσα από αυτούς, προκαλείται μετακίνηση τόσο ιόντων όσο και κολλοειδών μορίων. Έτσι τα θετικά φορτισμένα ιόντα Na κινούνται προς τον αρνητικό πόλο, ο οποίος γίνεται αλκαλικός, λόγω της τοπικής παραγωγής NaOH από την αντίδραση του Na με το νερό. Αντίθετα τα αρνητικά φορτισμένα ιόντα Cl κινούνται προς την άνοδο, όπου αντιδρούν με το νερό και προκαλούν το σχηματισμό ΗCl, μετατρέποντας σε όξινο το θετικό ηλεκτρικό πόλο. Το αποτέλεσμα είναι η πρόκληση ηλεκτροώσμωσης, δηλαδή μετακίνησης σημαντικής ποσότητας ύδατος διαμέσου των κυτταρικών μεμβρανών. Επιπλέον ο θετικός πόλος παρουσιάζει αναλγητικά αποτελέσματα, αγγειοσυστολή, ελάττωση της αιματικής ροής, σύσφιξη των ιστών, μικροβιοκτόνο και στυπτική δράση, ενώ στον αρνητικό πόλο παρουσιάζονται διεγερτικά αποτελέσματα, τα οποία αποδίδονται στην προκαλούμενη αύξηση της ηλεκτροώσμωσης. Επίσης ο αρνητικός πόλος παρουσιάζει φαινόμενα αγγειοδιαστολής και αύξησης της αιματικής ροής, μαλθακότητα και καταστροφή των ιστών και τέλος, γαλακτωματοποίηση και απομάκρυνση των λιπών. Η συχνότητα των συνεδριών είναι 2-3 ανά εβδομάδα και για ένα πρώτο ευκρινές θεραπευτικό αποτέλεσμα απαιτούνται 10-14 συνεδρίες. Ιοντοφόρεση Αποτελεί την κυριότερη σύγχρονη εφαρμογή του σταθερού συνεχούς ρεύματος. Πρόκειται για τη χρησιμοποίηση των ηλεκτρολυτικών ιδιοτήτων του συνεχούς ρεύματος για τη διείσδυση διαφόρων ιόντων μέσω της επιδερμίδας, προς τους εν τω βάθει ιστούς. Τα ηλεκτρόδια είναι οι ειδικές εκείνες κατασκευές του ηλεκτρικού κυκλώματος, οι οποίες έρχονται σε επαφή με το δέρμα, είτε έμμεσα, είτε άμεσα. Παθητικό ηλεκτρόδιο ονομάζεται το ηλεκτρόδιο εκείνο, το οποίο έχει το μεγαλύτερο εμβαδόν και χρησιμοποιείται για να κλείσει κύκλωμα η συσκευή που δίνει το ρεύμα με το ενεργό ηλεκτρόδιο. Ενεργητικό ηλεκτρόδιο ονομάζεται το ηλεκτρόδιο εκείνο, το οποίο έχει τη μεγαλύτερη ηλεκτροχημική δραστηριότητα και την κατ’ εξοχήν θεραπευτική δράση. Όπως συμβαίνει και στα ηλεκτρολυτικά διαλύματα, έτσι και στο δέρμα παρατηρείται μεταφορά ιόντων από τον ένα πόλο στον άλλο. Τα θετικά ιόντα θα οδεύσουν υπό την επίδραση του γαλβανικού ρεύματος προς τον αρνητικό πόλο και αντίστροφα. Ανάλογα με την πολικότητα του ιόντος που επιθυμούμε να εισάγουμε στο δέρμα, χρησιμοποιούμε αντίστοιχα τον θετικό ή τον αρνητικό πόλο. Όπως είναι γνωστό, η επιδερμίδα περιέχει λίπος και πρωτεΐνες σε κατάσταση ηλεκτρικής ουδετερότητας και παρουσιάζει μειωμένη ηλεκτρική αγωγιμότητα. Οι κυριότεροι δίοδοι διείσδυσης των ιόντων μέσα στο δέρμα είναι οι εκφορητικοί πόροι των ιδρωτοποιών αδένων. Τα ηλεκτρόδια που χρησιμοποιούνται στην ιοντοφόρεση είναι μεταλλικά. Για την αποφυγή τοπικού εγκαύματος, το ένα ηλεκτρόδιο πρέπει να βρίσκεται αρκετά μακριά από το άλλο. Επίσης τα ηλεκτρόδια πρέπει να είναι τοποθετημένα απέναντι το ένα από το άλλο και σε γωνία 90ο μεταξύ τους. Τα αποτελέσματα της θεραπείας είναι καλύτερα αν χρησιμοποιηθεί μεγάλη ένταση για μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης τα γενικά αποτελέσματα είναι καλύτερα αν τα ιόντα έχουν μικρό μέγεθος, μεγάλο φορτίο και μεγάλο συντελεστή διάχυσης ενώ αντίθετα τα τοπικά αποτελέσματα είναι καλύτερα αν τα ιόντα έχουν μεγάλο μέγεθος και μικρό συντελεστή διάχυσης. Πριν την εφαρμογή της θεραπείας πρέπει να ελέγχεται ο ασθενής για το ενδεχόμενο πιθανής δερματικής αλλεργίας. Επίσης πρέπει να επιθεωρείται προσεκτικά το δέρμα για την αποφυγή της εφαρμογής των ηλεκτροδίων σε περιοχές υπαισθησίας, ευαισθησίας ή λύσης της συνέχειάς τους. Τα σημεία του δέρματος στα οποία γίνεται η εφαρμογή των ηλεκτροδίων πρέπει να είναι απόλυτα καθαρά. Το ενεργό ηλεκτρόδιο πρέπει να καλύπτεται από γάζα κάτω από την οποία γίνεται η επάλειψη του παρασκευάσματος ενώ το αδιάφορο ηλεκτρόδιο πρέπει να είναι ελαφρά υδατωμένο (κατά προτίμηση με αποσταγμένο νερό). Πιθανές δερματικές βλάβες, πρέπιε να καλύπτονται εκ των προτέρων. Τέλος τα δύο ηλεκτρόδια πρέπι να είναι σε πλήρη επαφή με το δέρμα. Οι ουσίες που μπορούν να χορηγηθούν με αυτή τη μέθοδο, για την πρόκληση τοπικής λιπόλυσης είναι βιοκαταλύτες ιστολογικής προέλευσης, ή φυτικά παράγωγα (π.χ. εκχυλίσματα φυκιών). Αντενδείξεις εφαρμογής της παραπάνω μορφής θεραπείας είναι:

• Η ύπαρξη προβλημάτων αισθητικότητας στην υπό θεραπεία περιοχή
• Η ύπαρξη εκδοράς ή δερματικής μόλυνσης
• Η εμφάνιση δερματικής αλλεργίας
• Η χρήση μεταλλικών προθέσεων
• Η κύηση
• Η γαλουχία
• Η ροδόχρους ακμή
• Οι ευρυαγγείες

Διακοπτόμενο γαλβανικό ρεύμα Είναι το είδος εκείνο του γαλβανικού ρεύματος, του οποίου η ένταση μεταβάλλεται από τη μέγιστη στην ελάχιστη τιμής της , (δηλαδή στο μηδέν), περιοδικά στο χρόνο. Κύριο στόχο δράσης του δεν έχει το δέρμα, όπως το συνεχές γαλβανικό ρεύμα, αλλά το μυϊκό και το νευρικό ιστό. Οι ιστοί αυτοί έχουν σημαντική ηλεκτρική αγωγιμότητα, πάνω στην οποία βασίζεται και το φαινόμενο της μυϊκής συστολής. Έτσι όταν εφαρμόζεται ένα εξωγενές ηλεκτρικό ερέθισμα σε ένα μυϊκό ή νευρικό κύτταρο, τότε είναι δυνατή η αναστροφή του δυναμικού ηρεμίας και η διέγερση του κυττάρου (μυϊκή σύσπαση). Κάτι τέτοιο συμβαίνει εφόσον το ερέθισμα έχει μια ελάχιστη τιμή έντασης και διαρκεί για ικανό χρονικό διάστημα. Ο ηλεκτρικός ερεθισμός με διακοπτόμενο γαλβανικό ρεύμα ευθύνεται επίσης για την βελτίωση της τοπικής αιματικής κυκλοφορίας, μέσω μηχανικής ενεργοποίησης της μυϊκής αντλίας από την προκαλούμενη μυϊκή σύσπαση. Στην περίπτωση της παχυσαρκίας, κάθε θεραπευτική συνεδρία μπορεί να διαρκέσει από 30-40 λεπτά και πρέπει να επαναλαμβάνεται 2-3 φορές εβδομαδιαίως. Η διάρκεια του παλμού πρέπει να μην απέχει πολύ από την χροναξία, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η καλύτερη δυνατή σύσπαση χωρίς σημαντική αύξηση της ηλεκτρικής έντασης. Τα ηλεκτρόδια που χρησιμοποιούνται είναι είτε τα γυμνά ελαστικά ηλεκτρόδια άνθρακα, είτε τα μεταλλικά ηλεκτρόδια που είναι επικαλυμμένα μεύφασμα. Η εφαρμογή των ηλεκτροδίων που συνηθίζεται είναι η διπολική, με το ένα ηλεκτρόδιο τοποθετημένο κοντά στην έκφυση της μυϊκής ομάδας και το άλλο κοντά στην κατάφυσή της, ποτέ όμως πάνω από τους αντίστοιχους τένοντες. Εκτός αυτής της τεχνικής, αναφέρεται και η μονοπολική εφαρμογή (της ίδιας ή της αντίθετης πλευράς), η οποία εκμεταλλεύεται τον ερεθισμό των ειδικών μυϊκών κινητικών σημείων. Αντενδείξεις γαλβανικού ρεύματος

• Καρδιαγγειακές παθήσεις
• Διαταραχές αρτηριακής πίεσης
• Δερματοπάθειες
• Πνευμονοπάθειες
• Επιληψία
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Εγκυμοσύνη
• Σκλήρυνση κατά πλάκας
• Ύπαρξη καρδιακού βηματοδότη
• Κιρσοί
• Έμμηνος ρύση
• Ύπαρξη μεταλλικής πρόθεσης

Σταύρος Αρχοντάκης Ιατρός – Αισθητικός Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Αισθητική Σήμερα»