Εργασιακό άγχος – Tο Σύνδρομο Burn out

Η εργασία για τον άνθρωπο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς συναισθηματικής και πνευματικής επένδυσης εφόσον διασφαλίζει την επιβίωση του, ενεργοποιεί την παραγωγικότητα  του και την δημιουργία. Ακόμη προσφέρει στο ίδιο το άτομο την αίσθηση ότι συμμετέχει ενεργά και προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, ενισχύει την αυτοεκτίμησή του και διαμορφώνει την κοινωνική του ταυτότητα. Κατά την διάρκεια της επαγγελματικής ζωής ο εργαζόμενος βιώνει ποικίλα συναισθήματα που αφορούν την εργασία  του. Μπορεί αυτά τα συναισθήματα να είναι κατά περιόδους εντελώς αντίθετα μεταξύ τους και αυτό έχει να κάνει με τις συνθήκες της δουλειάς, το περιβάλλον της εργασίας αλλά και με τις γενικότερες συνθήκες της ζωής του. Και ενώ το άγχος που προέρχεται από την εργασία είναι φυσιολογικό ως ένα βαθμό μερικές φορές όταν είναι χρόνιο και υπερβολικό μπορεί να γίνει πιο σοβαρό. Το σύνδρομο burn out αναφέρεται στην χρόνια πνευματική, σωματική και συναισθηματική κόπωση-εξάντληση  που προκύπτει από την εργασία και αφορά την κατάσταση όπου το άτομο πιστεύει ότι δεν έχει κάτι άλλο να προσφέρει, αμφιβάλλει για τις ικανότητες του, η διάθεση του για εργασία είναι σημαντικά ελαττωμένη με αποτέλεσμα να υπάρχει αρνητική επίδραση στην παραγωγικότητα και την ενεργητικότητα του. Τα συμπτώματα που σηματοδοτούν ότι υποφέρει κάποιος από αυτό το σύνδρομο (όχι διαταραχή) είναι: Διαρκής κούραση κι αίσθηση εξουθένωσης, η αίσθηση ότι «σέρνει» τον εαυτό του στη δουλειά, αναβλητικότητα για πράγματα που πρέπει να κάνει,  εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (ίσως αρρωσταίνει συχνά) αλλαγές στην όρεξή του καθώς και στον ύπνο,  διάφορους σωματικούς πόνους όπως μυϊκούς πόνους ή πονοκεφάλους ,αίσθηση αποτυχίας και αυτο-αμφισβήτησης. Τάση να αποσύρεται και να περνά ώρα μόνος, απώλεια ελπίδων και αίσθηση ότι είναι παγιδευμένος, κυνισμό κι ολοένα αυξανόμενες αρνητικές σκέψεις ,υπερκριτικότητα κι εκνευρισμό με τους συναδέλφους ή τους πελάτες του. Την τάση να χρησιμοποιεί το φαγητό, αλκοόλ ή άλλες ουσίες για να τα βγάλει πέρα. Οι αιτιολογικοί παράγοντες που προκαλούν την εξουθένωση είναι συνήθως περιβαλλοντικοί και έχουν να κάνουν όπως προαναφέρθηκε με την φύση και τις συνθήκες της εργασίας όπως επίσης και με τις εργασιακές σχέσεις. Μερικοί από τους πιο σημαντικούς είναι: 1) Η φύση της εργασίας. Η εξάσκηση μερικών επαγγελμάτων έχει σχετιστεί περισσότερο με την εμφάνιση αυτού του συνδρόμου π.χ. νοσοκομειακό προσωπικό. 2) ο βαθμός δυσκολίας- ευθυνών. Μια μονότονη και πληκτική εργασία που δεν προκαλεί πνευματική διέγερση και εμπεριέχει χαμηλό βαθμό ευθύνης μπορεί να προκαλέσει burn out, όπως επίσης μια δύσκολη εργασία με πολλά καθήκοντα, εργασιακό φόρτο, συγκεχυμένους ρόλους και υψηλό βαθμό ευθύνης. 3) απουσία επιβράβευσης. Όταν η καλή απόδοση δεν επιβραβεύεται, δεν αναγνωρίζεται και δεν δίνει την ευκαιρία ανέλιξης. 4) συνθήκες εργασίας. Οι βάρδιες φέρουν σωματική κόπωση, το ενδεχόμενο  σοβαρού ατυχήματος, ο μη σταθερός ρυθμός της εργασίας (π.χ. μια περίοδος υψηλού φόρτου εργασίας να διαδέχεται μια περίοδο πολύ χαμηλών απαιτήσεων και πλήξης). 5) η μη συμμετοχή σε συλλογικές αποφάσεις  και η απουσία ελέγχου σε θέματα που αφορούν τον εργαζόμενο. 6) η απουσία ενδιαφέροντος. Το αντικείμενο της εργασίας δεν είναι συμβατό με τα προσωπικά ενδιαφέροντα ή τα προσόντα του εργαζόμενου. 7) οι σχέσεις. Οι δυσλειτουργικές σχέσεις( π.χ. ανταγωνισμός, προσπάθεια υπονόμευσης) που αναπτύσσονται μεταξύ συναδέλφων δεν προωθούν τη συνεργασία και τη συλλογικότητα.   Βασιλαδιώτη Βασιλική Ψυχολόγος