Ενθέματα και εμφυτεύματα

Τα τελευταία χρόνια η χρησιμότητα ξένων προς τους ιστούς του σώματος υλικών για τις διάφορες επανορθωτικές και αισθητικές επεμβάσεις στην Πλαστική Χειρουργική δεν φαίνεται να μειώνεται, αντιθέτως η ποιότητα των υλικών αυτών βελτιώνεται και η χρήση τους αυξάνεται. Όλα συνολικά ονομάζονται «ενθέματα» ή «εμφυτεύματα» και ξεχωρίζουν από τα «μοσχεύματα», τα οποία είναι τεμάχια ιστών που αναπτύσσονται στη νέα τους θέση και αποτελούν τελικά αναπόσπαστο μέρος των ιστών της περιοχής που μεταμοσχεύθηκαν. Τα ενθέματα δεν είναι ζώσα ύλη, δεν υφίστανται βιολογικές μεταβολές και παραμένουν πάντα ξένα προς τους ιστούς. Βασική προϋπόθεση για τη χρησιμοποίηση των ενθεμάτων είναι να πληρούν τους παρακάτω όρους, τους οποίους μέχρι σήμερα δεν πληρεί κανένα υλικό:

1. Να μην προκαλούν ερεθισμό, υπερευαισθησία και αλλεργικές καταστάσεις.
2. Να μην είναι καρκινογόνα.
3. Να μην προκαλούν έντονη άσηπτη φλεγμονή ή αντίδραση ξένου σώματος.
4. Να είναι ανθεκτικό στις διάφορες δυνάμεις και ανάγκες της περιοχής.
5. Να μην επηρεάζονται οι φυσικές τους ιδιότητες μέσα στον οργανισμό, δηλαδή να μη φθείρεται εύκολα και να παραμένει ακέραιο σε βάθος χρόνου.
6. Να μην είναι τοξικά.
7. Να είναι χημικά αδρανή και σταθερά, ώστε να μην ανιχνεύονται στον οργανισμό.
8. Να διατίθενται και να προμηθεύονται εύκολα από το ιατρικό εμπόριο σε ποικιλία μεγεθών, σχημάτων ή να λαμβάνουν εύκολα το επιθυμητό σχήμα.
9. Να μπορούν να αποστειρωθούν.
10. Να είναι εύκολα στους χειρουργικούς χειρισμούς, να εισάγονται και να αφαιρούνται εύκολα.

 

 Κατηγορίες ενθεμάτων

Τα ενθέματα χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες: 1) Ενέσιμα εμφυτεύματα

• Κολλαγόνου

Τα ενέσιμα εμφυτεύματα κολλαγόνου παράγονται από βόειο κολλαγόνο που έχει υποστεί την κατάλληλη επεξεργασία. Είναι σε γενικές γραμμές βιοσυμβατά με τους ανθρώπινους ιστούς και ως υλικό προσομοιάζει με το ανθρώπινο κολλαγόνο. Με την εμφύτευσή του υπό μορφή ένεσης, διαχέεται τοπικά μέσα στους μαλακούς ιστούς και δεν μεταναστεύει σε απομακρυσμένα σημεία του σώματος. Αντενδείξεις Άτομα που πάσχουν από νόσους του κολλαγόνου, αυτοάνοσα νοσήματα, αλλεργικές γενικά καταστάσεις κ.α., όπως ρευματοειδή αρθρίτιδα, δισκοειδή ερυθηματώδη λύκο, θυεοειδίτιδα του Hashimoto, νόσο του Graves, οζώδη πολυαρτηρίτιδα, σκληρόδερμα, ατοπική δερματίτιδα και αλλεργική αντίδραση στο προϊόν, δεν επιτρέπεται να υποβληθούν σε θεραπεία με κολλαγόνο. Τεχνική Πριν από τη χορήγηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί τοπική αναισθησία. Ύστερα από επιμελή καθαρισμό του δέρματος, η εμφύτευση γίνεται με λεπτή βελόνα μέσα στο χόριο. Μετά τη χορήγηση γίνεται ελαφρά μάλαξη των ιστών και συνιστάται η αποφυγή έντονων εκφραστικών κινήσεων του προσώπου για ένα 24ωρο. Κόμβοι από τη χορήγηση εξαφανίζονται με ήπιες μαλάξεις. Για την αποφυγή του οιδήματος και της ερυθρότητας από τον ερεθισμό των ενέσεων χρησιμοποιούνται υγρά κρύα επιθέματα. Το κολλαγόνο ως πρωτεϊνούχος ουσία αποδομείται και απομακρύνεται με φαγοκυττάρωση. Οι παρασκευαστές δίδουν ως μέσο χρόνο διατήρησης του αποτελέσματος τους έξι μήνες (με ευρεία διακύμανση 4-24 μήνες). Η χορήγηση κολλαγόνου μπορεί να επαναληφθεί οποτεδήποτε. Η διατήρηση του αποτελέσματος συνήθως απαιτεί μικρότερες της αρχικής ποσότητες κολλαγόνου. Διατίθενται σε εναιώρημα με φυσιολογικό ορό στο οποίο προστίθεται 0,3% λιδοκαϊνη (τοπικό αναισθητικό). Ανάλογα με την πυκνότητα του περιεχομένου διακρίνουμε τρεις μορφές (Zyderm I, Zyderm II, Zyplast): - Zyderm I - Zyderm II Είναι λεπτόρευστα εναιωρήματα που χρησιμοποιούνται για επιφανειακές εγχύσεις - Zyplast (το πλέον πυκνόρρευστο) Χρησιμοποιείται για βαθύτερες εγχείσεις. Περιέχει επιπλέον και γλουτεραλδεϋδη που σταθεροποιεί το μόριο του κολλαγόνου και το καθιστά ανθεκτικό στην πρωτεολυτική αποδόμηση και λιγότερο αντιγονικό. - Artecol Ενέσιμο εμφύτευμα ομογενοποιημένων αδιάσπαστων πολυμεθακρυλικών σφαιριδίων, γνωστών ω ΡΜΜΑ, σε διάλυμα 3,5% μερικώς αποδομηθέντος βοείου κολλαγόνου. Στο διάλυμα περιέχεται επίσης λιδοκϊνη 0,3%. Είναι βιοσυμβατό με τους ανθρώπινους ιστούς και δεν προκαλεί αλλεργίες ή άλλου είδους αντιδράσεις. - Autologen Ακόμη δεν υπάρχει στην Ελλάδα, είναι το Αυτόλογο Ανθρώπινο Κολλαγόνο και αποτελεί το τελευταίο επίτευγμα της βιοτεχνολογίας. Με ειδική επεξεργασία το ενέσιμο αυτό εμφύτευμα, παρασκευάζεται από τεμάχια δέρματος του ίδιου του ατόμου στο οποίο γίνεται η έγχυση.

• Υαλουρονικού οξέος

- Hylaform Ενέσιμο εμφύτευμα αποτελούμενο από κολλώδη ελαστική γέλη με βάση την Υαλουρονάνη, η οποία είναι πολυσακχαρίτης της μεσοκυττάριας ουσίας, που με την πάροδο του χρόνο μειώνεται, συμβάλλοντας στην γεροντική εμφάνιση του δέρματος. Η εμφύτευση της ουσίας αυτής αποκαθιστά στο μέτρο του δυνατού τη φυσιολογική εμφάνιση του δέρματος, διότι παίζει σημαντικό ρόλο στην ενυδάτωση και ιξο-ελαστικότητά του. - Derma-live Το υλικό αυτό περιέχει σωματίδια ακρυλικής υδρογέλης σε γέλη δικτυωτού υαλουρονικού οξέος μη ζωικής προέλευσης, αλλά προϊόντος βιοσύνθεσης. Η ακρυλική υδρογέλη είναι εύκολα αποδεκτή από τους περιβάλλοντες ιστούς. - Reviderm Ενέσιμο εμφύτευμα που πριέχει υαλουρονικό οξύ και σφαιρίδια δεξτράνης. Κατά τους παρασκευαστές, το εμφύτευμα αυτό προκαλεί παραγωγή κολλαγόνου και ινώδους ιστού, γεγονός που οδηγεί σε μακροχρόνια διόρθωση, παρόλο που τα συστατικά που περιέχει σταδιακά αποδομούνται από τον οργανισμό. - Rofilan Ενέσιμο εμφύτευμα σταθεροποιημένου μακρομοριακού υαλουρονικού οξέος ζελατινοειδούς υφής. Χρησιμοποιείται ενδοχοριακά.

• Υγρής σιλικόνης

Η χρήση σιλικόνης σε υγρή μορφή και υπό μορφή ενέσιμου εμφυτεύματος δεν τυγχάνει σήμερα κοινής αποδοχής, παρ’ όλο που στο παρελθόν είχε ευρέως χρησιμοποιηθεί για ποικιλία περιπτώσεων (διόρθωση ρυτίδων, ελλείμματα των μαλακών στοιχείων, μεγέθυνση ή αύξηση της προβολής μερών του προσώπου) Η μακροχρόνια παρακολούθηση περιστατικών απέδειξε ότι η χρήση της συνδέθηκε με πολλές επιπλοκές, από τις οποίες οι σημαντικότερες ήταν η μετανάστευση του υλικού προς τα κάτω εξαιτίας της βαρύτητας και των κινήσεων, ή η μετακίνηση του υλικού σε χαλαρότερους ιστούς. Είναι επίσης υπεύθυνη για την αλλοίωση της ιστολογικής εικόνας όταν εισαχθεί στο μαζικό παρέγχυμα, σε βαθμό που να μοιάζει με καρκίνο και να είναι δυσχερέστατη η διαφοροδιάγνωση της σοβαρής αυτής νόσου. Η υγρή σιλικόνη διαχέεται στους ιστούς και απομακρύνεται δύσκολα ή καθόλου από τον ίδιο τον οργανισμό ή με την οποιαδήποτε χειρουργική μέθοδο. Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες καταστάσεις, όπως κοκκιώματα και οζίδια στο υποδόριο. Μπορεί επίσης να προκαλέσει διήθηση του χορίου. Ενέσεις μεγάλων ποσοτήτων μπορεί να προκαλέσουν επίσης έντονο και επίμονο οίδημα που παραμορφώνει την εμφάνιση του ατόμου. Για τους λόγους αυτούς η χρήση της είναι πρακτικά απαγορευμένη.

• Αλλαντοτοξίνη (ΒΟΤΟΧ)

  Γενικά Το ΒΟΤΟΧ είναι μια απλή, μη χειρουργική φαρμακευτική διαδικασία αντιμετώπισης και λείανσης των ρυτίδων έκφρασης του μεσοφρύου, του μετώπου και των ματιών. Είναι νευροτοξίνη που προέρχεται από ο αναερόβιο μικρόβιο (Bacterium Clostridium Botulinum), ισχυρό δηλητήριο που παράγεται σε χαλασμένα αλλαντικά. Το 1895 το μικρόβιο απομονώθηκε για πρώτη φορά στο Βέλγιο ύστερα από ομαδική δηλητηρίαση από ωμό χοιρομέρι. Ο τύπος τοξίνης Α απομονώθηκε στις ΗΠΑ το 1946 και άρχισε να χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς. Μετά το 1990 άρχισε να χρησιμοποιείται και για αισθητικούς σκοπούς. Τρόπος δράσης Η αλλαντοτοξίνη παραλύει τους γραμμωτούς μυς. Δρα στις νευρομυϊκές συνάψεις προκαλώντας παράλυση, διότι παρεμποδίζει την απελευθέρωση της ακετυλοχολίνης. Πολύ μικρές δόσεις του φαρμάκου χορηγούνται στο μυ, αναστέλλοντας την μετάδοση του νευρικού ερεθίσματος και έτσι ο μυς ακινητοποιείται και δεν κάνει σύσπαση. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως πρέπει να εξαφανιστούν όλες οι ρυτίδες. Επιβάλλεται η διατήρηση κάποιας κινητικότητας ώστε η περιοχή κυρίως γύρω από τα μάτια, να μη χάσει την εκφραστικότητά της. Ενδείξεις Το ΒΟΤΟΧ χρησιμοποιείται μόνο στην αντιμετώπιση των δυναμικών ρυτίδων του προσώπου, αυτών δηλαδή που προέρχονται από τη λειτουργία υποκείμενων μιμικών μυών. Οι κυριότερες είναι αυτές που εντοπίζονται στο μέτωπο, το μεσόφρυο, στο πόδι της χήνας κ.α. Η περιοχή του άνω χείλους δεν προσφέρεται για θεραπεία, διότι προκαλείται δυσλειτουργία στις κινήσεις του στόματος. Το ΒΟΤΟΧ συστήνεται κυρίως σε γυναίκες κοντά στα 40, αλλά μπορούν να ξεκινήσουν για προληπτικούς λόγους και νωρίτερα. Αντενδείξεις Το ΒΟΤΟΧ απαγορεύεται σε ασθενείς που πάσχουν από νευρομυική νόσο ή παίρνουν φάρμακα που επηρεάζουν τη νευρομυική μετάδοση. Απαγορεύεται επίσης στις εγκύους και στις λεχώνες. Διαδικασία θεραπείας Το φάρμακο διατίθεται σ κρυσταλλική μορφή μέσα σε φιαλίδιο, στο οποίο προστίθεται φυσιολογικός ορός. Πριν από τη διάλυση φυλάσσεται σε χαμηλές θερμοκρασίας κάτω των –5ο C, ενώ μετά τη διάλυση η χορήγηση πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν μέσα στις επόμενες 4 ώρες, ενώ φυλάσσεται σε θερμοκρασία 2-8ο C σε κοινό οικιακό ψυγείο. Η χορήγηση γίνεται με ενέσεις μικρών ποσοτήτων με λεπτή βελόνα στα σημεία που έχουν επιλεγεί και έχουν σημειωθεί στο πρόσωπο. Δεν χρειάζεται αναισθησία καθώς οι βελόνες είναι πολύ λεπτές και μικρές, ωστόσο για μεγαλύτερη άνεση μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια τοπική αναισθητική κρέμα. Ο γιατρός εντοπίζει τους μιμικούς μυς τους οποίους συσπά ο ασθενής με κατάλληλους μορφασμούς. Σε κάθε σημείο έγχεισης η δράση της τοξίνης έχει ακτίνα μέχρι 3 εκ. περίπου. Η μέγιστη δόση σε κάθε θεραπεία δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 25 μονάδες στις γυναίκες και τις 35 στους άνδρες. Μετεγχειρητικα Η όλη διαδικασία διαρκεί 10 λεπτά. Ο ασθενής μπορεί να αναλάβει τις δραστηριότητες του αμέσως. Μέσα στις επόμενες μέρες παρατηρείται μια σταδιακή και σημαντική βελτίωση στις ρυτίδες έκφρασης που ολοκληρώνεται σε μια εβδομάδα και η διάρκεια του αποτελέσματος κυμαίνεται από 3-6 μήνες. Κατά τους παρασκευαστές, η κινητικότητα των μυών επανέρχεται κατά 30% σε 17 εβδομάδες. Η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί αρκετές φορές. Έπειτα από επανειλημμένες θεραπείες είναι δυνατόν να αναπτυχθεί αντοχή στο φάρμακο, οπότε και η περαιτέρω χορήγηση καθίσταται άσκοπη. Επιπλοκές Σύνηθες επακόλουθο των ενέσεων είναι οι εκχυμώσεις που υποχωρούν σε 2-3 μέρες και οι οποίες μπορεί να περιοριστούν με τη χρήση ψυχρών επιθεμάτων. Οι επιπλοκές είναι σπάνιες, αλλά όλες αναστρέψιμες έπειτα από μερικές εβδομάδες. Τέτοιες σπάνιες επιπλοκές που έχουν αναφερθεί είναι: α)Η πτώση του φρυδιού ή και του βλεφάρου. Αν η ένεση είναι ακριβής και γίνει πολύ κοντά στο φρύδι ή το προϊόν απλωθεί περισσότερο από το αναμενόμενο, το φρύδι μπορεί να πέσει ελαφρά. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να προκληθεί μερική πτώση των βλεφάρων β)Σε μία μοναδική περίπτωση, προσωρινή διπλωπία. γ)Ζάλη και πονοκέφαλος για 24 ώρες τα οποία προέρχονται από τις ενέσεις και όχι από το φάρμακο. δ)Τοπική αλλεργική αντίδραση στο φάρμακο. ε)Παγωμένη έκφραση στο βλέμμα. στ)Ασυμμετρία στα χαρακτηριστικά του προσώπου. 2) Στερεά ενθέματα

• Πολυμερίδια

Κυρίως χρησιμοποιούνται για την αναπλήρωση των μαλακών στοιχείων. - PTFE --- Soft-Form Είναι κατασκευασμένο από πολύ-τετρα-αιθυλένιο. Πρόκειται για σωλήνες διαμέτρου μερικών χιλιοστών, που τοποθετούνται στην περιοχή διόρθωσης με μικρή επέμβαση που γίνεται υπό τοπική αναισθησία και με άσηπτες συνθήκες. --- Goretex κ.α. Αδρανές στερεό βιοσυμβατό ένθεμα που διατίθεται σε φύλλα (που μοιάζει με ύφασμα) ή σε συμπαγή μορφή και συνίσταται από πολυτετραφλυροαιθυλίνη. Στην Αισθητική Χειρουργική χρησιμοποιείται για την αύξηση του μαλακού ιστού. - Medpor Το ένθεμα αυτό που είναι πορώδες και υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο, διατίθεται σε μια μεγάλη ποικιλία σχημάτων και μεγεθών για την αποκατάσταση ή την αισθητική βελτίωση πολλών περιοχών του προσώπου. Μετά την εισαγωγή του στους ιστούς επιτρέπει την εισχώρηση κοκκιώδους που τελικά εξελίσσεται σε ινώδη ιστό, που καθηλώνει το ένθεμα στο σημείο τοποθέτησης. Εξαιτίας της ιδιότητάς του αυτής, οι κατασκευαστές θεωρούν ότι μπορεί άνετα να αντικαταστήσει τα χόνδρινα και οστέινα μοσχεύματα.

• Κεραμικά

- Υδροξυαπατίτης κ.α. Ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος της ομάδας αυτής είναι ο υδροξυαπατίτης που χρησιμοποιείται για την κατασκευή στερεών ενθεμάτων, κυρίως για την αναπλήρωση οστικών ή χόνδρινων ελλειμμάτων.

• Ράμματα

- Κυρίως τα ενδοδερμικά Όλα τα ράμματα και ιδιαίτερα αυτά που τοποθετούνται κάτω από την επιφάνεια του δέρματος θεωρούνται και είναι ενθέματα.   Ζάρπα Ευαγγελία Πτυχ. Αισθητικός - Κοσμητολόγος ΤΕΙ Αθήνας Καθηγήτρια Αισθητικής - Πιστοποίησης Εισηγήτρια Σεμιναρίων