Δυσλιπιδαιμία

Ως δυσλιπιδαιμία ορίζεται όχι μόνο η αύξηση των λιπιδίων του αίματος, ή πιο απλά της χοληστερόλης, πάνω από τα φυσιολογικά όρια τιμών, που καθορίζονται από τις αρμόδιες επιστημονικές εταιρείες αλλά και η διαταραχή στην ισορροπία μεταξύ καλής και κακής χοληστερόλης. Η χοληστερόλη είναι μια πολύ ωφέλιμη ουσία για τον ανθρώπινο οργανισμό, όταν βέβαια κυμαίνεται μέσα σε φυσιολογικά πλαίσια. Κυκλοφορεί στα αγγεία με σκοπο την δημιουργία της μεμβράνης των κυττάρων και την παραγωγή ορμονών. Ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να την παράγει αλλά και να την προσλάβει μέσα από τις ζωϊκές τροφές, όπως το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά. Η κατανάλωση αυτών των τροφών πρέπει να γίνεται με μέτρο, καθώς η αύξηση της χοληστερόλης πέρα από τα φυσιολογικά επίπεδα ή αλλιώς η δυσλιπιδαιμία ευθύνεται για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νόσων, όπως το έμφραγμα, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η στηθάγχη, το ανέυρυσμα αορτής κλπ. Τα τριγλυκερίδια είναι και αυτά μέρος του λίπους του οργανισμού. Τα τριγλυκερίδια, όπως και η χοληστερόλη, παράγονται από τον οργανισμό αλλά προσλαμβάνονται και μέσω των τροφών. Άτομα με υψηλές τιμές τριγλυκεριδίων συνήθως έχουν αυξημένες τιμές κακής χοληστερόλης και χαμηλές τιμές της καλής χοληστερόλης. Άτομα με στεφανιαία νόσο καθώς και άτομα με διαβήτη ή παχύσαρκα άτομα παρουσιάζουν υψηλές τιμές τριγλυκεριδίων. Οι γυναίκες έχουν την τάση να παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό τριγλυκεριδίων σε σχέση με τους άντρες. Άτομα με πολύ υψηλές τιμές τριγλυκεριδίων παρουσιάζουν τον κίνδυνο της παγκρεατίτιδας. HDL χοληστερόλη (High Density Lipoprotein) ή καλή χοληστερόλη ονομάζεται η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας που αναλαμβάνει να απομακρύνει το 25% - 30% της χοληστερόλης από τον οργανισμό, μιας και ο τελευταίος δεν μπορεί να απαλλαχθεί από μόνος του από αυτή, διαλύοντάς τη. Η HDL χοληστερόλη χαρακτηρίζεται ως καλή, όχι μόνο γιατί μεταφέρει μακριά από τα αγγεία την πλεονάζουσα χοληστερόλη, αλλά και επειδή επιδρά προστατευτικά κατά των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επιπλέον, σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι απομακρύνει και την κακή χοληστερόλη από τις αθηρωματικές πλάκες. LDL χοληστερόλη ή κακή χοληστερόλη, ονομάζεται η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (Low Density Lipoprotein). Χαρακτηρίζεται ως κακή γιατί αν περάσει το φυσιολογικό όριο, συσσωρεύεται στα τοιχώματα των αγγείων και προκαλεί αθηροσκλήρωση. Αν σχηματιστεί στην περιοχή ένας θρόμβος από ρήξη της πλάκας, προκαλείται απόφραξη του αγγείου επιφέροντας καρδιακό επεισόδιο ή αλλιώς έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αντίστοιχα στον εγκέφαλο μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο. Η μέτρηση της χοληστερόλης πρέπει να ξεκινάει από την ηλικία των 20 ετών και να επαναλαμβάνεται κάθε 5 χρόνια, εφ’ όσον κυμαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα. Σε μεγαλύτερες ηλικίες ή αν υπάρχει κάποιο βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, η εξέταση θα πρέπει να είναι συχνότερη και πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού. Όμως για να είναι αξιόπιστα τα αποτελέσματα ο εξεταζόμενος θα πρέπει να μείνει για τουλάχιστον 12 ώρες νηστικός πριν την αιμοληψία. Για τον θεραπευτικό στόχο αυτό λαμβάνονται υπ’ όψιν:  

• Τα επίπεδα της HDL και της LDL χοληστερλόλης.
• Τα ολικά επίπεδα χοληστερόλης.
• Η ηλικία και
• Συνυπάρχουσες παθήσεις.

  Σύμωνα με τις νεότερες οδηγίες τα πλαίσια τιμών είναι τα ακόλουθα:   Ολική χοληστερόλη HDL χοληστερόλη LDL χοληστερόλη Επιθυμητή: <200 mg/dl Επιθυμητή: >45 mg/dl Φυσιολογική: <100 mg/dl Οριακά υψηλή: 200-239 mg/dl Οριακή: 40-45 mg/dl Οριακά φυσιολογική: 100-129 mg/dl Υψηλή: >240 mg/dl Χαμηλή: <40 mg/dl Οριακά αυξημένη: 130-159 mg/dl     Υψηλή: 160-189 mg/dl   Σε άτομα με στεφανιαία νόσο, σύμφωνα με τις νέες οδηγίες, θα πρέπει να είναι ≤70 mg/dl. Επειδή οι βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία αρχίζουν στην παιδική ηλικία και είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου στην ενήλικη ζωή, θα πρέπει οι γονείς να λάβουν τα σωστά μέτρα πρόληψης εγκαίρως. Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει να φροντίσουν ώστε τα παιδιά τους να τρέφονται σωστά και να αθλούνται συστηματικά. Επίσης είναι σημαντικό να προστατεύσουν τα παιδιά από την παχυσαρκία ελέγχοντας την ποσότητα φαγητού που καταναλώνουν. Δυστυχώς στις μέρες μας η παιδική παχυσαρκία έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας και είναι πολύ πιο επικίνδυνη από όσο νομίζουμε αφού συνδέεται στενά με την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων στην ενήλικη ζωή. Τα Ελληνόπουλα είναι τα πιο παχύσαρκα παιδιά στην Ευρώπη.     Φυσιολογικές τιμές για τα παιδιά 2-19 ετών Ολική χοληστερόλη LDLχοληστερόλη Αποδεκτή <170 mg/dl Αποδεκτή <110 mg/dl Οριακά υψηλή 170-199 mg/dl Οριακή 110-129 mg/dl Υψηλή >200 mg/dl Υψηλή >130 mg/dl   Οι γυναίκες πριν την εμηνόπαυση παρουσιάζουν χαμηλότερο ποσοστό καρδιοπάθειας σε σχέση με τους άντρες. Αυτό οφείλεται στα οιστρογόνα, που αυξάνουν τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης στο αιμα. Όμως, όταν οι γυναίκες εισέρχονται στην εμμηνόπαυση, η χοληστερόλη αρχίζει να αυξάνεται με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν τους ίδιους κινδύνους μς τους άντρες. Η χοληστερόλη αντιμετωπίζεται με απλούς τρόπους και φαρμακευτικά.   Η αντιμετώπιση της χοληστερόλης με απλούς τρόπους μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:  

• Μείωση του βάρους, για τα παχύσαρκα άτομα, γιατί με αυτό τον τρόπο μειώνεται η κακή και αυξάνεται η κακλή χοληστερόλη.
• Συστηματική άσκηση, σε συνεννόηση πάντα με τον γιατρό, ξεκινώντας με αεροβική άσκηση για 30 - 40 λεπτά την ημέρα, τουλάχιστον 4 - 5 φορές την εβδομάδα.
• Αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών.
• Μείωση στην κατανάλωση κόκκινου κρέατος περιορίζοντάς το σε 1 - 2 φορές την εβδομάδα, αντικαθιστώντας το με κοτόπουλο, γαλοπούλα και ψάρι, βραστά ή ψητά.
• Με την προσθήκη στην διατροφή τόνου, σολωμού και σαρδελών που έχουν ευνοϊκή επίδραση στην χοληστερίνη λόγω των Ω3 λιπαρών οξέων που περιέχουν.
• Περιορισμός των λιπών στο 30% των ολικών θερμίδων.
• Ελέγχοντας τα συστατικά των προϊόντων και την περιεκτικότητά τους σε λιπαρά.
• Αποφεύγοντας τις μαργαρίνες και το βούτυρο γιατί περιέχουν μεγάλες ποσότητες λίπους και αντικαθιστώντας τα με υγρές μαργαρίνες που περιέχουν λιγότερα λιπαρά.
• Γενικά, ακολουθώντας μια υγιεινή διατροφή ακόμη και αν δεν είναι παχύσαρκο το άτομο.

  Τα άτομα που δεν κατορθώνουν να μειώσουν τα επίπεδα της χοληστερόλης στις επιθυμητές τιμές με τους τρόπους που αναφέρθηκαν παραπάνω, θα πρέπει να ακολουθήσουν φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, όταν ένα άτομο έχει σοβαρή δυσλιπιδαιμία (με επίπεδα ολικής χοληστερόλης άνω των 300 mg/dl) όπου είναι γνωστό ότι μόνο η δίαιτα δεν φτάνει, μπορεί να γίνει ένας συνδυασμός δίαιτας και φαρμακευτικής αγωγής. Ειδικά στους ασθενείς με έκδηλη στεφανιαία νόσο ή ισοδύναμες παθήσεις, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η χορήγηση υπολιπιδαιμικού φαρμάκου πρέπει να γίνει άμεσα. Επίσης στα άτομα με σοβαρές υπερτριλγυκεριδαιμίες, δηλαδή με τριγλυκερίδια πάνω από 500 mg/dl, η χορήγηση υπολιπιδαιμικού φαρμάκου μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της πακγρεατίτιδας που είναι υψηλός. Υπάρχουν 5 κατηγορίες υπολιπιδαιμικών φαρμάκων. Ο γιατρός θα επιλέξει το κατάλληλο φάρμακο ανάλογα με την επικρατούσα ανωμαλία των λιπιδίων, δηλαδή την αύξηση της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων ή την αύξηση και των δυο. Σε δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθεί συνδυασμός δυο ή ακόμα και τριών υπολιπιδαιμικών φαρμάκων. Επίσης μπορεί να κριθεί απαραίτητη η παρεμβατική αντιμετώπιση (LDL-αφαίρεση) που γίνεται μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα.    Δημήτριος Κρυπωτός Ιατρός Παθολόγος