Δηλητηριάσεις, δαγκώματα και πρώτες βοήθειες

Γενικά για τις δηλητηριάσεις

Έχουν αυξηθεί πάρα πολύ σήμερα με τις φαρμακευτικές δηλητηριάσεις να οφείλονται στην ευκολία με την οποία δίνονται σήμερα τα διάφορα φάρμακα-δηλητήρια, χωρίς περιορισμούς. Επίσης, δηλητηριάσεις μπορούν να γίνουν και από απορρυπαντικά. Δηλητήριο λέμε την ουσία που έχει βλαπτική επίδραση στον οργανισμό. Αντίδοτο είναι η ουσία που μπορεί να εξουδετερώσει το δηλητήριο και δηλητηρίαση είναι η κατάσταση κατά την οποία το δηλητήριο βρίσκεται στον οργανισμό μας. Τα περισσοτερα δηλητήρια έχουν διαφορετικά συμπτώματα σε κάθε άτομο. Υπάρχουν όμως κάποια γενικά συμπτώματα, που παρουσιάζονται σχεδόν σε κάθε περιστατικό, με σημαντικότερα τα ακόλουθα:  

• Φαγούρα, εξανθήματα, πρήξιμο, αιμορραγία ή αλλαγή στο χρώμα του δέρματος.
• Τρόμος, πάρεση, κατάργηση των αντανακλαστικών, κράμπες, συστολή ή διαστολή της κόρης του ματιού και άλλες διαταραχές της όρασης.
• Οξείες ψυχικές διαταραχές (παραλήρημα, συγχυτικές καταστάσεις κλπ.).
• Ξαφνική αύξηση ή ταχεία πτώση της θερμοκρασίας του σώματος.
• Έμμετοι ή σπασμοί των κοιλιακών τοιχωμάτων, κωλικοί της κοιλιάς.
• Διαταραχές της αναπνοής με πιο συνηθισμένη την αναπνοή τύπου Kussmaul που χαρακτηρίζεται από μια βαθιά εισπνοή ακολουθούμενη από βίαιη και απότομη εκπνοή.
• Παρατηρείται άσχημη απόπνοια ή διαταραχές στο χρώμα των ούρων καθώς και ανουρία ή πολυουρία.
• Κώμα ή και θάνατος.

  Είναι πολύ σημαντικό να του πάρουμε ένα ιστορικό και να ψάξουμε για κάποιο μπουκάλι ή κουτί απο χημικά ή φάρμακα, το οποίο φυσικά και θα πάρουμε μαζί μας. Όλες οι πρώτες βοήθειες έχουν σαν σκοπό την απομάκρυνση του δηλητηρίου, την εξουδετέρωση όσου έχει μείνει στον οργανισμό και την αποκατάσταση όλων των βλαβων που έχουν δημιουργηθεί. Κάποιες φορές πρέπει να απομακρύνουμε τον ασθενή από το δηλητήριο π.χ. σε μολυσμένες ατμόσφαιρες. Του βάζουμε οξυγόνο, του κάνουμε ειδική θεραπεία ή τεχνητή αναπνοή, ενώ ταυτόχρονα τον κρατάμε ζεστό. Τα αντίδοτα εξουδετερώνουν τα δηλητήρια με διάφορους τρόπους. Εκείνο που πρέπει να ξέρουμε πάντα είναι ότι σε κάθε αιφνίδια παθολογική κατάσταση, πρέπει πάντα να βάζουμε την υπόνοια της δηλητηρίασης. Αν πάρθηκε από το στόμα ή οφείλεται σε αλλοιωμένο τρόφομο μπορούμε να το βγάλουμε προκαλώντας εμμετό ή κάνοντας πλύση στομάχου, αν δεν έχει περάσει πολλή ώρα. Σε διαφορετική περίπτωση χορηγούμε καθαρτικό. Εκτός από την χορήγηση φαρμάκου μπορούμε να προκαλέσουμε εμμετό, δίνοντας 4-5 ποτήρια χλιαρό νερό με καλύτερο αποτέλεσμα αν ρίξουμε και 1 κ.σ. αλάτι ή ερεθίζοντας τον φάρυγγα απ την σταφυλή και πίσω, με το δάχτυλό μας ή με ένα φτερό. Δεν δίνουμε φάρμακα στις κωματώδεις καταστάσεις γιατί υπάρχει ο κίνδυνος εισρόφησης με αποτέλεσμα τον πνιγμό. Αν έχει ληφθεί πριν από αρκετές ώρες οδηγούμαστε στα γενικά αντίδοτα ή εφαρμόζουμε ειδική θεραπεία σε κάθε περίπτωση, δίνοντας φάρμακα. Η μαγειρική σόδα χρησιμοποιείται για δηλητηρίαση από ασπιρίνη, ψευδάργυρο κλπ., το ασπράδι σε αναλογία 6 ασπράδια προς 1 lt μερό σε δηλητηριάσεις από μέταλλα ενώ δεν πρέπει να χορηγείται σε δηλητηρίαση από υδρογόνο. Το γάλα και το ασπράδι έχουν τις ίδιες ενδείξεις, ενώ το βάμμα ιωδίου αραιωμένο σε νερό, ενδείκνυται στις δηλητηριάσεις από αλκαλοειδή. Το αντίδοτο Jeannel (πολλαπλό αντίδοτο) ενδείκνυται στις δηλητηριάσεις από μέταλλα, κυανιούχα ή υδροκυανικό οξύ. Αν το άτομο εισέπνευσε το δηλητήριο, όπως το CO2­­, αλλά και διάφορα άλλα, εκτός από την μεταφορά του ατόμου σε καθαρό αέρα, δίνουμε οξυγόνο ή κάνουμε τεχνητή αναπνοή ή ενεργούμε κατά περίπτωση. Αν το άτομο ήρθε σε επαφή με το δηλητήριο, το ξεπλένουμε με άφθονο νερό και αν δεν είναι υδατοδιαλυτό, χρησιμοποιούμε βενζίνη ή οινόπνευμα ή και σαπουνόνερο. Το δάγκωμα είναι μια κάκωση που προκαλείται από τα περισσότερα έμβια όντα, ακόμη και τον άνθρωπο. Είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία κακώσεων που χαρακτηρίζονται από αιμορραγία και απόσπαση μαλακών μορίων. Είναι τραυματισμός και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Καθαρίζουμε και πλένουμε το τραύμα κάτω από νερό με αρκετό σαπούνι. Ελέγχουμε την αιμορραγία, σκεπάζουμε με έναν επιδεσμο και ζητάμε την βοήθεια γιατρού. Η σοβαρότητα ττης δηλητηρίασης από το δάγκωμα φιδιού εξαρτάται από:  

• Το είδος του φιδιού.
• Το αν και πόσο είναι φοβισμένο το φίδι.
• Πόσο δηλητήριο έχει αποθηκευμένο το φίδι αφού την άνοιξη είναι πιο δραστικό αφού το φίδι έχει πέσει σε χειμερεία νάρκη και δεν το έχει χρησιμοποιήσει τον χειμώνα.
• Το μέγεθος του φιδιού.
• Τον αριθμό των δαγκωμάτων και την χρονική τους διάρκεια.

  Το μόνο δηλητηριώδες φίδι στην Ελλάδα, είναι η οχιά. Το δάγκωμά της σπανια είναι θανατηφόρο. Τα τρυπήματα που είναι σε ημικυκλική ή πεταλοειδή διάταξη, συνιστούν ένα μη επιβλαβές φίδι. Αν έχουμε ένα ή δυο μικρά στρογγυλά τρυπήματα, τότε έχουμε δαγκωθεί από ένα δηλητηριώδες φίδι. Αν δεν πρόκειται για κάποιο δηλητηριώδες φίδι, τα συμπτώματα είναι τα ίδια με κάθε δάγκωμα, ενώ, αν είναι δηλητηριώδες ο ασθενής είναι πιθανό να έχει διαταραχές της όρασης, ναυτία ή έμμετο, δύσπνοια ή άπνοια, να παρουσιάσει καταπληξία ή να πεθάνει. Το δηλητήριο διασκορπίζεται στον οργανισμό μέσα από το αίμα. Καθαρίζουμε καλά το τραύμα, και αν φοβόμαστε δηλητηριώδες φίδι, ξαπλώνουμε τον ασθενή και τον κρατάμε ακίνητο. Κρατάμε ακίνητο το μέλος, δένοντάς το σε κεντρικότερο σημείο, με ισχαιμική περίδεση. Φροντίζουμε για την ταχύτερη διακομιδή του σε νοσοκομείο ελέγχοντας τα ζωτικά του σημεία.Η χορήγηση αντιϊοβόλου αμφισβητείται και πρέπει να γίνει από ειδικό, για την αποφυγή παρενεργειών. Σε κάποια φαρμακεία και καταστήματα εκδρομικών ειδών υπάρχουν ειδικές πλαστικές συσκευές, που αποτελούνται από μια σύριγγα με στόμιο βεντούζας που εφαρμόζει στο τραύμα και έχει σκοπό την αναρρόφηση του δηλητηρίου. Πρέπει να αποφεύγουμε την αναρρόφηση με το στόμα για να μην μολυνθούμε από κάποια πιθανή αμυχή, αλλά και τον φόβο μετάδοσης κάποιου νοσήματος που μεταφέρεται με το αίμα. Το χάραγμα με κάποιο αντικεέμενο ή το κάψιμο της περιοχής, μόνο περισσότερο πόνο και ταλαιπωρία μπορούν να προσφέρουν. Τα έντομα που τσιπάνε περισσότερο είναι το κουνούπι, η σφήκα, η μέλισσα το τσιμπούρι και τα μυρμήγκια. Το τσίμπημα έχει δυνατό και οξύ πόνο. Μετά παρουσιάζεται πρήξιμο και δυσφορία. Συνήθως δεν έχουν επιπτώσεις εκτός από τον πόνο και ανησυχία, εκτός και αν κάποιος είναι αλλεργικός στο δηλητήριο κάποιου εντόμου. Τότε μπορεί να παρουσιάσει αναφυλαξία, shock ή και να πεθάνει. Τα πολλαπλά τσιμπήματα μπορεί να έχουν αθροιστικό αποτέλεσμα .Τα τσιμπήματα στο πρόσωπο και το στόμα είναι επικίνδυνα γιατί το πρήξιμο που αναπτύσσεται στους χαλαρούς ιστούς μπορεί να φράξουν τις αεροφόρες οδούς με τελικό αποτέλεσμα την ασφυξία. Τα τσιμπούρια είναι μικρά έντομα και βρίσκονται παντού στην εξοχή. Κολλάνε πάνω στο δέρμα και ρουφάνε αίμα σχεδόν χωρίς πόνο. Ένα χορτάτο έντομο φτάνει σε μέγεθος ένα μικρό μπιζέλι. Το αντιλαμβανόμαστε εύκολα καιπρέπει να το αφαιρούμε. Αν υπάρχει κάποιο κεντρί προσπαθούμε να το βγάλουμε με τσιμπιδάκι. Το άτομο πρέπει να ελε΄γχεται για τις επόμενες 6-8 ώρες, οι οποίες αν εμφανιστούν ενεργούμε ανάλογα ζητώντας πάντα την βοήθεια γιατρού, ενώ φροντίζουμε για την ταχύτερη διακομιδή του. Τα τσιμπούρια πρέπει να αφαιρούνται με προσοχή γιατί υπάρχει πιθανότητα να κοπούν τα άγκιστρα του κεφαλιού του και να μείνουν στο δέρμα. Χρησιμοποιούμε λεπτό τσιμπιδάκι και πιάνουμε το κεφάλι του, όσο πιο κοντά στο δέρμα γίνεται και με απαλές κινήσεις προσπαθούμε να βγάλουμε προς τα έξω το σφηνωμένο κεφάλι του, χωρίς να το διαχωρίσουμε από το υπόλοιπο σώμα.     Κρυπωτός Δημήτριος Ιατρός – Παθολόγος