Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Ως “γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση” ορίζουμε την παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο. Είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο που εμφανίζεται περιστασιακά στους περισσότερους ανθρώπους, ιδίως μετά το φαγητό. Υπό φυσιολογικές συνθήκες υπάρχει μια σειρά αμυντικών μηχανισμών που αποτρέπουν την εκτεταμένη παλινδρόμηση γαστρικού οξέος προς τον οισοφάγο. Η γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) είναι η χρόνια πεπτική νόσος που προκαλείται όταν η ποσότητα του γαστρικού υγρού, ή περιστασιακά της χολής, που παλινδρομεί στον οισοφάγο υπερβαίνει το φυσιολογικό όριο και την ικανότητα άμυνας του οισοφάγου προκαλώντας επίμονα συμπτώματα, με ή χωρίς βλάβη του βλεννογόνου του οισοφάγου. Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι ο πόνος, σαν κάψιμο, στο στήθος πίσω από το στέρνο. Μοιάζει αρκετά με τον πόνο της στηθάγχης, γι’ αυτό οι ασθενείς συχνά (και σωστά) εξετάζονται πρώτα από καρδιολόγο. Μαζί με τον πόνο μπορεί να υπάρχουν έντονες ερρυγές (ρεψίματα) με ανάρροια όξινου υγρού, δυσφαγία ή δυσκαταποσία. Πολύ συχνά όμως τα συμπτώματα είναι εξωοισοφαγικά. Είναι δυνατό η νόσος να εκδηλωθεί με χρόνιο βήχα, βραχνή φωνή, εμβοές στα αυτιά λόγω της παλινδρόμησης του γαστρικού υγρού προς το αναπνευστικό κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η νόσος ίναι πολύ συχνή. Περίπου 7% του γενικού πληθυσμού έχει καθημερινά επεισόδια συμπτωματικής παλινδρόμησης. Περίπου το 20-40% αυτών έχει πραγματική ΓΟΠΝ, ενώ από αυτούς οι μισοί θα εμφανίσουν οισοφαγίτιδα ενώ το 20% των ασθενών με ΓΟΠΝ θα χρειαστεί τελικά χειρουργική θεραπεία. Ο συχνότερος προδιαθεσικός παράγοντας είναι η διαφραγματοκήλη η οποία είναι μια κατάσταση που ουσιαστικά καταργεί τον μηχανισμό που προστατεύει τον οισοφάγο από την παλινδρόμηση προς αυτόν περιεχομένου του στομάχου. Έτσι, τα επεισόδια παλινδρόμησης είναι πιο συχνά αλλά και παρατεταμένα σε διάρκεια. Ένας άλλος παράγοντας που προδιαθέτει σε ΓΟΠΝ είναι η παχυσαρκία. Στην αυτή την περίπτωση, η απώλεια βάρους συνήθως αρκεί για την υποχώρηση των συμπτωμάτων. Τέλος, άλλες καταστάσεις που προδιαθέτουν σε ΓΟΠΝ είναι η κύηση, ο σακχαρώδης διαβήτης, το πεπτικό έλκος, καθώς και ορισμένα φάρμακα. Η ΓΟΠΝ είναι επικίνδυνη γιατί αν δεν αντιμετωπιστεί προκαλεί φλεγμονή στον οισοφάγο (οισοφαγίτιδα) και βαριές επιπλοκές όπως στένωση ή έλκη στον οισοφάγο και αιμορραγία. Ο σημαντικότερος όμως κίνδυνος είναι η εμφάνιση μιας ειδικής μεταπλασίας, δηλαδή μιας μορφολογικής αλλαγής του οισοφάγου που χαρακτηρίζεται ως οισοφάγος Barrett, η οποία είναι προκαρκινωματώδης κατάσταση και οδηγεί σε αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου. Καταρχήν ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφτεί τον χειρουργό του ή τον γαστρεντερολόγο του, ο οποίος θα τον υποβάλλει σε μια σειρά εξετάσεων αφ ‘ενός για να διαγνώσει το εάν όντως πάσχει από ΓΟΠΝ και αφ’ ετέρου να αποφασίσει ποιά είναι η καταλληλότερη μέθοδος θεραπείας. Για την θεραπεία της ΓΟΠΝ ξεκινάμε πρώτα με συντηρητικά μέτρα όπως απώλεια βάρους, διακοπή του καπνίσματος, μικρά και συχνά γεύματα, όχι κατάκλιση αμέσως μετά το φαγητό, άνετα ρούχα. Αν αυτά δεν αποδώσουν, προχωρούμε σε ειδική φαρμακευτική αγωγή ή σε επέμβαση. Οι ασθενείς που χρίζουν επέμβασης είναι αυτοί στους οποίους η φαρμακευτική αγωγή έχει αποτύχει ή δεν μπορούν να την ανεχθούν ή εμφανίζουν επιπλοκές από αυτή. Επίσης ασθενείς που έχουν βαριά φλεγμονή στον οισοφάγο. Τέλος ασθενείς νέοι σε ηλικία καθώς και ασθενείς που τα κύρια συμπτώματά τους είναι εξωοισοφαγικά (βήχας ή βραχνάδα) καθώς τα συμπτώματα αυτά δεν υποχωρούν με την φαρμακευτική θεραπεία. Οι χειρουργικές τεχνικές που εφαρμόζονται σήμερα βασίζονται στην πτύχωση του θόλου του στομάχου (θολοπτύχωση) γύρω από τον οισοφάγο ώστε να ενισχύσουμε τους φυσιολογικούς προστατευτικούς μηχανισμούς και να εμποδίσουμε την παλινδρόμηση. Από τις διάφορες τεχνικές θολοπτύχωσης που υπάρχουν έχει αποδειχθεί πλέον σήμερα ότι εκείνη που πλεονεκτεί είναι η μερική θολοπτύχωση κατά Toupet. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά, διαρκεί περίπου μία ώρα, ο ασθενής σιτίζεται και κινητοποιείται αμέσως και μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του το ίδιο βράδυ.   Κρυπωτός Δημήτριος Ιατρός Παθολόγος