Βασικοκυτταρικός καρκίνος

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωµα (ΒCC) αποτελεί έναν  τοπικά αναπτυσσόµενο όγκο και του οποίου τα κύτταρα µοιάζουν με τη βασική στιβάδα της επιδερµίδας. Η µακροχρόνια έκθεση στον ήλιο παίζει ρόλο όχι όµως µε τρόπο ξεκάθαρο όπως στο ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC). Το BCC είναι σπάνιο στις σκουρόχρωµες φυλές, ενώ είναι συχνό στα ανοιχτόχρωµα άτοµα που ζουν σε κλίµατα µε µεγάλη ηλιοφάνεια.Το BCC συχνότερα παρουσιάζεται στο κεφάλι και στο λαιµό, όµως το 1/3 από αυτά βρίσκεται σε θέσεις που προστατεύονται από τον ήλιο. Τα βλέφαρα είναι µια συχνή θέση για BCC ενώ σπάνια για SCC. Προφανώς και άλλοι παράγοντες εκτός από τις υπεριώδεις ακτίνες µπορεί να εµπλέκονται. Η κατανοµή του BCC ακολουθεί στενά την κατανοµή των τριχοσµηγµατογόνων µονάδων. Το BCC ουδέποτε συµβαίνει στον ηµιβλεννογόνο των χειλιών, στις παλάµες και στα πέλµατα. Το BCC σε αντίθεση µε το SCC, δεν αναπτύσσεται σε προκαρκινικές καταστάσεις. Έτσι, το BCC σπανίως αναπτύσσεται σε ουλές εµβολίων, εγκαυµάτων και σε ατροφία από ακτινοβολία ή σε ορισµένες βλάβες των εξαρτηµάτων (σµηγµατογόνοι σπίλοι). Η πλειονότητα των BCC συµβαίνει χωρίς να προηγηθεί καµία άλλη βλάβη. Ορισµένοι ασθενείς αναφέρουν ότι στη θέση εµφάνισης του BCC προηγήθηκε τραυµατισµός. Γενετικοί παράγοντες συµµετέχουν. Έτσι, οι ασθενείς µε µελαχρωµατική ξηροδερµία αναπτύσσουν πολλαπλά BCC, όπως SCC ή άλλους όγκους. Τα πολλαπλά BCC είναι µια κληρονοµική κατάσταση (σύνδροµο πολλαπλών BCC).   Συμπτώματα Το τυπικό BCC εµφανίζεται σαν µια ζελατινώδης ή κηρώδης βλατίδα 2-3 mm διαµέτρου. Ο όγκος ακόµη και στο στάδιο αυτό της βλατίδας αφορίζεται σαφώς και λεπτά αγγεία διαγράφονται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια. Η βλατίδα µεγεθύνεται βραδέως και σε µήνες ή έτη µετατρέπεται σε οζίδιο ή ογκίδιο ελαφρώς ωχρό, λείο και στιλπνό και το οποίο παρουσιάζει συνήθως ένα κεντρικό εντύπωµα. Το κέντρο αργότερα διαβρώνεται αυτόµατα ή µετά από τραυµατισµό. Η διάβρωση µπορεί να επουλωθεί και αργότερα να υποτροπιάσει. Συνήθως όµως παραµένει έτσι µε εφελκίδες. Οι εφελκίδες αφαιρούνται εύκολα χωρίς πόνο, αφήνοντας σαρκώδη κρατήρα. Η περιφέρεια της βλάβης είναι επηρµένη, στέρεη και κηρώδης αποτελούµενη συνήθως από µαργαριτοειδή ογκίδια µε µικρά αγγεία κάτω από την επιδερµίδα. Το εύρος της ανάπτυξης ποικίλλει αλλά αργά ή γρήγορα ο όγκος προσβάλει τους υποκείµενους ιστούς, περιλαµβάνοντας χόνδρους, οστά, ακόµη και µήνιγγες (rodent ulcer). Κλινικές ποικιλίες  BCC

1. Μελαγχρωµατικό BCC (pigmented BCC): ο όγκος έχει ένα καφεοειδές ή µαύρο χρώµα και µπορεί να µοιάζει µε µελάνωµα.
2. BCC υπό µορφή σκληροδερµίας (Morphoeic BCC): η πλάκα του όγκου είναι ελαφρώς εµβυθισµένη, η επηρµένη περιφέρεια είναι λιγότερο εµφανής και ελκούται σπάνια. Συνήθως συµβαίνει στο πρόσωπο.
3. Επιπολής BCC (Superficial BCC): η επέκταση του όγκου γίνεται προς την επιφάνεια µε µικρή τάση διείσδυσης κατά βάθος µε αποτέλεσµα να παίρνει µεγάλες διαστάσεις. Παρατηρούνται επίσης µικρές διαβρώσεις και εφελκίδες στην επιφάνεια του όγκου. Η επιρµένη περιφέρεια είναι λεπτή, νηµατοειδής και δύσκολα γίνεται αντιληπτή εκτός και αν η περιοχή εκταθεί. Συνήθως το επιπολής BCC εντοπίζεται στον κορµό.

4. Σύνδροµο πολλαπλών BCC (Naevoid BCC Syndrome): παρατηρούνται πολλαπλά BCC, στο χρώµα του φυσιολογικού δέρµατος ή σαν καφεοειδείς βλατίδες ή οζίδια κυρίως στο κεφάλι, λαιµό και κορµό. Τελικά µπορεί να ελκούνται. Η διαταραχή µεταβιβάζεται µε ένα αυτοσωµατικό επικρατούν γονίδιο µε µικρή διεισδυτικότητα.  Το σύνδροµο συνδυάζεται µε διαταραχές και από άλλα όργανα και κυρίως από τον σκελετό.

5. BCC των ρινοπαρειακών αυλάκων (BCC of the nasolabial fold): στις θέσεις αυτές η εικόνα είναι λιγότερο χαρακτηριστική. Η επηρµένη περιφέρεια δύσκολα αναγνωρίζεται και υπάρχει µια τάση του όγκου να επεκτείνεται προς το βάθος και να ελκούται.

Εξέλιξη BCC Το BCC αναπτύσσεται τοπικά σε έκταση και βάθος καταστρέφοντας τους ιστούς. Οι µεταστάσεις από BCC, είναι εξαιρετικά σπάνιες και αφορούν κυρίως ασθενείς µε AIDS ή ανοσοκατασταλµένα γενικά άτοµα.   Δημήτριος Κρυπωτός Ιατρός Παθολόγος