Αυτοεκτίμηση

Αυτοεκτίμηση είναι η βάση που συγκροτεί και στηρίζει όλες τις συμπεριφορές, τις συναισθηματικές αντιδράσεις και τις στάσεις μας. Η βάση αυτή αρχίζει να θεμελιώνεται από την πρώτη μέρα της ζωής μας διαμέσου του είδους της φροντίδας που βιώνουμε, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.  Η εικόνα που δημιουργεί κάποιος από παιδί για τον κόσμο και για τον εαυτό του, δεν είναι παρά το είδωλο που βλέπει μέσα στον καθρέφτη.  Σταδιακά, αν αυτό το είδωλο που βλέπει έχει σταθερότητα, συνέπεια, συναισθηματική γλυκύτητα και άνευ όρων αποδοχή, τότε το παιδί αρχίζει να αυτονομείται σταδιακά από αυτόν τον «καθρέφτη» και να εμπιστεύεται όλο και περισσότερο τον ίδιο του τον εαυτό, να αποκτά, δηλαδή, μια σταθερή και καλή αυτοεκτίμηση και εικόνα για τον εαυτό και τον κόσμο του. Η αυτοεκτιμηση δεν είναι παρά η εικόνα που εμείς οι ίδιοι έχουμε δημιουργήσει για τον εαυτό μας, αλλά και τα συναισθήματα  που συνδέονται με την εικόνα αυτή. Επειδή συχνά δεν αντέχουμε αυτά τα τόσο επώδυνα συναισθήματα, είτε τα απωθούμε -και τότε είναι σαν να μην υπάρχουν, άσχετα αν συνεχίζουν να επηρεάζουν υπόγεια και καθοριστικά κάθε στιγμή της ζωής μας- είτε δημιουργούμε αντισταθμιστικές και ψευδείς εικόνες για τον εαυτό μας, θεωρώντας τον ως κάτι το μοναδικό, υπέροχο, αλάνθαστο κ.τ.λ., είτε «δανειζόμαστε» τον εαυτό κάποιου εξιδανικευμένου άλλου ατόμου, ταυτιζόμενοι μαζί του και εισπράττοντας εξ αντανακλάσεως μέρος της ακτινοβολίας του.  Αν τύχει και ο «δανεικός» αυτός εαυτός, δηλαδή ο εξιδανικευμένος Άλλος, μας εγκαταλείψει, τότε νιώθουμε πως τα πάντα καταρρέουν γύρω μας και πρώτοι εμείς οι ίδιοι. Η ανασφάλεια για το ποιοι και το πώς είμαστε οδηγεί λιγότερο ή περισσότερο είτε σε μια απόλυτη φαινομενική αυτάρκεια είτε στην απόλυτη εξάρτηση της φυσικής παρουσίας ή της επιβεβαίωσης των οποιοδήποτε άλλων σε ό,τι και αν κάνουμε. Η έλλειψη επαρκούς αυτοεκτίμησης οδηγεί συχνά σε μια μόνιμη ανάγκη επιβεβαίωσης που μπορεί να οδηγήσει, με τη σειρά της, σε προβληματικές και καταστροφικές συμπεριφορές. Η αυτοεκτιμηση μας δεν βασίζεται απαραίτητα σε αντικειμενικά κριτήρια αλλά στην αίσθηση που έχουμε αποκομίσει από τα παιδικά μας χρόνια για τον εαυτό μας και που κουβαλάμε εντός μας και στη συνέχεια. Για το λόγο αυτό, άτομα πολύ χαρισματικά, όμορφα και επιτυχημένα μπορεί να νιώθουν εντελώς ανάξια λόγου, όσο και αν τα υπενθυμίζουμε το ποιοι αντικειμενικά είναι και το  πόσο σημαντικά πράγματα έχουν καταφέρει στη ζωή τους. Είναι, επίσης, σημαντικό να γνωρίζουμε πως η αυτοεκτιμηση κάποιου δε στηρίζεται απαραίτητα στην οποιαδήποτε σημαντική επιτυχία ή καταξίωσή του αλλά σε στρατηγικές και «επιτυχίες» που παρέχουν μια αίσθηση ασφάλειας απέναντι στα παιδικά του φαντάσματα και στους παιδικούς του τρόμους.. Όταν η αυτοεκτιμηση κάποιου είναι χαμηλή, τότε η εξάρτηση από την επιβεβαίωση των άλλων είναι συνεχώς παρούσα και αυτό δημιουργεί μια μόνιμη αίσθηση -λιγότερο ή περισσότερο συνειδητή- άγχους, ανασφάλειας και έντασης, που γίνεται εμφανέστερη σε καταστάσεις στρες, σύγκρουσης, αντιπαράθεσης, ανταγωνισμού, ματαίωσης κ.τ.λ. Η ύπαρξη μιας καλής αυτοεκτίμησης συνδέεται, εκτός από μια αίσθηση ευ ζην, και με ένα πολύ καλύτερο χειρισμό δύσκολων καταστάσεων, όπως η αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών κ.τ.λ., και αποτελεί, επίσης, προστατευτικό παράγοντα απέναντι σε αρνητικές εξωτερικές ή εσωτερικές επιρροές. Αυτό σημαίνει πως η καλή αυτοεκτίμηση οδηγεί σε καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία και σε πολύ ουσιαστικότερες κοινωνικές, συναισθηματικές σχέσεις και επιλογές ζωής. Η ανάγκη διατήρησης μιας σταθερής αίσθησης αυτοεκτίμησης είναι τόσο μεγάλη σε σημείο που να φοβόμαστε απίστευτα πολύ και να σαμποτάρουμε συνειδητά ή υποσυνείδητα κάθε αλλαγή της ακόμα και προς το καλύτερο, όσο επιθυμητή και αν είναι σε ένα λογικό επίπεδο. Παρόλο που ένα άτομο μπορεί να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και επώδυνα βιώματα, ποτέ δεν είναι αργά για να αλλάξει την αίσθησή του αυτή. Η αλλαγή αυτή, όμως, απαιτεί μια διάθεση για αυτογνωσία και πραγματική αλλαγή της κατάστασης αυτής, όσο οδυνηρή και αν, αρχικά, αυτή φαντάζει.   Μαρία Νομικού Ψυχολόγος