Ακανθοκυτταρικός καρκίνος

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) αποτελεί έναν συνηθισµένο όγκο της επιδερµίδας, του οποίου το χαρακτηριστικό σηµείο,  αποτελεί η καταστροφή της βασικής µεµβράνης από µάζες καρκινικών κυττάρων. Η πλειονότητα των όγκων οφείλεται στην αθροιστική δράση των υπεριωδών ακτίνων σε γενετικώς προδιατεθειµένα άτοµα.Έτσι, το SCC συµβαίνει στις εκτεθειµένεςστο φως θέσεις και ιδίως σε άτοµα που εργάζονται στο ύπαιθρο (αγρότες, ναυτικοί, εργάτες κ.τ.λ.)καθώς και στα ανοιχτόχρωµα άτοµα που έχουν πτωχή ικανότητα µελάχρωσης. Για το λόγω αυτό το SCC είναι συχνό στο κάτω χείλος και πολύ σπάνιο στο πάνω χείλος. Επίσης, στους νέγρους είναι µικρή η επίπτωση και δεν υπάρχει επιλογή των εκτεθειµένων περιοχών. Στον αλφισµό η επίπτωση είναι υψηλή. Μπορεί να αναπτυχθεί επίσης σε ακτινικές υπερκερατώσεις. Στην περίπτωση αυτή το SCC έχει λιγότερη τάση για µεταστάσεις. Το SCC µπορεί να προκαλείται από χηµικά καρκινογόνα που δρουν τοπικά (πίσσες, λιπαντικά, έλαια, αιθάλη, κρεόσωτο) ή συστηµατικά (αρσενικό). Επίσης το SCC µπορεί να αναπτυχθεί σε παλιές ουλωτικές βλάβες (ουλές εγκαυµάτων, εµβολίων), σε άτονα έλκη, σε συρίγγια, σε βλάβες λευκοπλακίας, σε χρόνιες ακτινοδερµατίτιδες, σε ουλές από φυµατώδη ή ερυθηµατώδη λύκο, σε σκληρό και ατροφικό λειχήνα κ.τ.λ. Άλλοι παράγοντες που µπορεί να εµπλέκονται είναι ανοσολογικής φύσεως. Πράγµατι το SCC έχει βρεθεί σε µεγαλύτερη συχνότητα στους ανοσοκατασταλµένους. Τέλος εµπλέκονται και γενετικοί παράγοντες. Λ.χ. το SCC παρατηρείται µε αυξηµένη επίπτωση στη µελαχρωµατική ξηροδερµία, αλλά και σε άλλες γενοδερµατοπάθειες (λ.χ. ιχθύαση ίστρυξ κ.τ.λ.).   Συμπτώματα Αρχικά παρατηρείται µια πάχυνση του δέρµατος συνήθως σε ένα υπόστρωµα χρόνιας ακτινικής βλάβης ή σε συνδυασµό µε προκαρκινική κατάσταση. Στο κάτω χείλος η αρχική βλάβη µπορεί να είναι µια πλάκα λευκοπλακίας. Το καρκίνωµα µπορεί να αρχίσει σαν µια µυρµηκιώδης βλάβη ή σαν ένα ερυθρό οζίδιο. Στις άλλες περιοχές του προσώπου και στα χέρια αρχίζει σαν µια σκληρή πάχυνση στη βάση της ακτινικής υπερκετάτωσης η οποία περιβάλετε από ερύθηµα. Λιγότερο συχνά η βλάβη µπορεί να είναι µυρµηκιώδες οζίδιο ή πλάκα ή ένα σκληρό έλκος µε σκληρά χείλη και µε χρώµα ερυθρωπό. Αρχικά ο κρατήρας του έλκους έχει µια κεράτινη επιφάνεια η οποία είναι δύσκολο λεµφαδένες δύσκολο να αποµακρυνθεί. Αργότερα το κεράτινο κέντρο διαχωρίζεται και αποµακρύνεται αφήνοντας έναν κρατήρα µε κιτρινωπές εκκρίσεις.   Ορισµένες φορές το SCC αναπτύσσεται   σε κλινικά υγιές  δέρµα οπότε η βλάβη είναι συνήθως ένα ερυθρό οζίδιο το οποίο µεγεθύνεται σχετικά γρήγορα. Το οζίδιο είναι συµπαγές δεν έχει όµως τη σκληρία των πιο διαφοροποιηµένων καρκινωµάτων και  γρήγορα ελκούται. Αυτές οι βλάβες έχουν συχνά µεγάλη τάση να δίδουν µεταστάσεις στους επιχώριους λεµφαδένες. Οι µεταστάσεις στο SCC γίνονται κυρίως λεµφογενώς στους επιχώριους λεµφαδένες οι οποίοι γίνονται σκληροί και γρήγορα συµφύονται µε τους γειτονικούς ιστούς. Η προσβολή των λεµφαδένων στο SCC βρίσκεται σε λιγότερο ποσοστό του 0.5% όταν το SCC αναπτύσσεται σε έδαφος ακτινικής βλάβης. Όταν όµως το SCC αναπτύσσεται σε λευκοπλακία, νόσο του Bowen, στο κάτω χείλος σε ουλές εγκαυµάτων ή άλλων ελκωτικών και ουλοποιητικών δερµατικών βλαβών, σε βλεννογόνους, ή σε φυσιολογικό δέρµα, οι µεταστάσεις στους επιχώριους λεµφαδένες είναι πολύ περισσότερο συχνές. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι συχνά η διόγκωση των επιχώριων λεµφαδένων σε τέτοιους ασθενείς µπορεί να οφείλεται σε φλεγµονή από δευτερογενείς λοιµώξεις.   Δημήτριος Κρυπωτός Ιατρός Παθολόγος